Сармояи инсонӣ сарвати муҳими миллии мамлакат маҳсуб меёбад.
Барои аз ҳар ҷиҳат инкишоф додани он бошад, мавқеи низоми таълими олӣ беқиёс аст. Аз ин рӯ, дар кишвари мо вазифаи омода кардани кадрҳои насли нави дорои афкори замонавӣ, хушзеҳн ва соҳиби тайёрии касбӣ ба зинаи нав бардошта шуд.
Ин дигаргуниҳоро метавон дар мисоли рақамҳои зерин мушоҳида кард. Дар соли хониши солҳои 2016/2017 миқдори муассисаҳои таълими олии мамлакат ба 70-то расида буд, ҳоли ҳозир ин рақам 214 ададро ташкил медиҳад. Баробари афзудани шумораи муассисаҳои таълими олӣ нишондиҳандаҳои қабул дар онҳо низ ба қадри эҳсосшаванда зиёд гардиданд. Алҳол квотаи қабул ба мактабҳои олии кишвар аз 9 фоизи соли 2016-ум ба 42 фоиз расидааст.
Аз ҷумла, бинобар он ки барои соҳиби илм шудани омӯзгорону донишомӯзон ва ҳамаҷониба саводнокшавии шогирдон шароитҳои зарурӣ фароҳам оварда мешаванд, салоҳияти илмии муассисаҳои таълими олӣ низ боло меравад. Дар бораи натиҷаҳои мусбате, ки дар соҳаи мазкур ба даст меоянд, метавон мисолҳои зиёд овард. Вале вазифае, ки барои ҳар кадоми мо асосӣ ба шумор меравад, ин аз таҷрибаҳои тӯли солҳо бадастомада хулосаи дуруст баровардан ва соҳаро беш аз пеш инкишоф додан, барои ҷавононе, ки мехоҳанд соҳиби маълумоти олӣ шаванд, имкониятҳои бештар фароҳам овардан мебошад.
Фармони роҳбари давлат «Дар бораи қабул ба ташкилотҳои таълими олӣ ва такмил додани низоми ҷобаҷогузории супориши давлатӣ», ки ба наздикӣ имзо шуд, барои ба амал татбиқ намудани мақсадҳое, ки дар назди мо баҳри камолоти насли ҷавон гузошта шудаанд, ба сифати дастуруламали муҳим хидмат хоҳад кард.
Тавре ки дар ҳуҷҷати мазкур муайян карда шудааст, аз оғози соли қабули 2024/2025 амалиёти тақсимкунии афзалиятҳои супориши давлатӣ дар қисмати муассисаҳои давлатии таълими олӣ бекор карда шуда, дар самти таълими бакалавриат ва ихтисоси магистратура тартиби тақсимкунӣ дар шакли таълими рӯзона ҷорӣ карда мешавад. Бешубҳа, аз ин муассисаҳои таълими олии ҳарбӣ ва таълимашон ҳарбӣ мустасно мебошанд. Ҳамчунин тақсимоти квотаҳои гранти давлатӣ нисбати ташкилоти таълими олӣ бинобар самти таълими бакалавриат мувофиқи интихоби довталабони аз руйхат гузашта ва бинобар холҳое, ки онҳо ҷамъ овардаанд, амалӣ карда мешавад. Дар ин маврид гранти таълимии донишҷӯёни ба бакалавриат ва магистратура қабулшуда барои як соли хониш ҷудо карда мешавад.
Яъне, гранти таълимӣ дар соли аввали хониш агар мувофиқи квотаи барои супориши давлатӣ ҷудокарда дар ташкилоти таълими олӣ барои донишҷӯёни аз имтиҳонҳо соҳиби холҳои баланд гардида ҷудо карда шавад, дар соли дуюм ва солҳои минбаъдаи хониш барои донишҷӯёне, ки ба нишондиҳандаҳои рейтинги баланди академӣ муваффақ шудаанд, ҳамчунин аз ҷиҳати иҷтимоӣ фаъол мебошанд, аз ҷониби ташкилоти таълими олӣ ба тартиби табақабандӣ аз нав тақсим карда мешаванд.
Метавон гуфт, ки татбиқ гардидани ин низоми одилонаи таълим ҳазорҳо ҷавононамонро рағбатнок мекунад, онҳоро баъди дохил шудан низ дар рӯҳи рақобати солим тарбия менамояд. Зеро дар низоми мавҷуда довталабоне, ки бинобар як хатои хурд ба самти қарордодӣ меафтоданд, ба сабаби мушкилоти оилавӣ ва иқтисодӣ муҳлати яксолаи худро аз даст медоданд, ё худ маҷбур буданд, бо душворӣ 4 сол пули қарордодиро супоранд. Минбаъд маҳз чунин ҷавонон метавонанд аз ин имконият пурсамар истифода бубаранд.
Боз як дигаргунии муҳиме, ки мувофиқи Фармон ҷорӣ мегардад, ин аз оғози соли 2025-ум афзалиятҳои супориши давлатӣ аз ҷониби вазоратҳои иқтисодиёт ва молия, коҳиш додани нодорӣ ва шуғл ташаккул додани талаб нисбати кадрҳои дорои маълумоти олӣ мебошад, ки мувофиқи пешбинии онҳо барои 4 сол тасдиқ карда мешавад. Низоми мазкур низ бобати дар оянда мувофиқи талаботи замон тайёр кардани кадрҳо, ҳамчунин барои кадрҳои хатмкунанда ҷойҳои муносиби кор фароҳам овардан аҳамияти махсус дорад.
Бидуни шубҳа, ин Фармон ва вазифаҳое, ки дар он нишон дода шудаанд, имкон медиҳанд, ки писарону духтарони мо дар соҳа ва самтҳои дилхоҳи худ таълим гиранд, донишҳои худро мустаҳкам кунанд, ба ин восита ба пешрафти мамлакатамон саҳми муносиб гузоранд, ҳамчун кадрҳои сазовор ба камол расанд.
Махфират ХУШВАҚТОВА,
депутати Палатаи қонунгузории
Олий Маҷлис.
