АМСТЕРДАМ, 3 май. Дар сайти маҷаллаи «Diplomat Magazine»-и Нидерландия бахшида ба таҳкими институтҳои демократӣ дар Ӯзбекистон мақолае нашр шуд.
АМСТЕРДАМ, 3 май. Дар сайти маҷаллаи «Diplomat Magazine»-и Нидерландия бахшида ба таҳкими институтҳои демократӣ дар Ӯзбекистон мақолае нашр шуд.
Муаллифи мақола дотсенти Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Ӯзбекистон, доктори илмҳои фалсафа Тоҳир Ҳасанов бо истифода аз намунаи таҳлили муқоисавии рушди демократия дар кишварҳои ғарб бо тамоюлҳои рушди модели замонавии ҷомеаи шаҳрвандии Ӯзбекистон шинос мекунад.
Қайд карда мешавад, ки дар тӯли солҳои истиқлолият дар мамлакати мо барои иштироки мардум дар идоракунии давлатӣ заминаи сиёсӣ ва ҳуқуқӣ фароҳам оварда шудааст. Дар муддати кӯтоҳ дар кишвар низоми «шаҳрванд-ҷомеа-давлат» барқарор гардид. Татбиқи амалии ҳуқуқи инсон, аз ҷумла иштирок дар корҳои ҷамъиятӣ, озодии эътиқод, гирдиҳамоӣ ва иттиҳодияҳо ба воқеияти сиёсӣ табдил меёбад. Равандҳои мавҷудаи бегонапарастӣ дар муносибатҳои байни шаҳрванд ва давлат барҳам дода шуда, масъулияти онҳо барои идоракунии ҳокимияти давлатӣ ва масъулияти давлат дар назди шаҳрвандон пайдо шуд.
Истиқлолият дар бораи моҳияти воқеии демократии идоракунии давлатӣ ва ҷамъиятӣ тасаввуроти равшан дод ва шаҳрвандон имконияти амалӣ намудани озодӣ, ҳуқуқи сиёсиашонро мустақиман ё ғайримустақим пайдо намуданд. Ин ҳуқуқ, пас аз он ки Ӯзбекистон ба субъекти муносибатҳои байналмилалӣ табдил ёфт, ба шаҳрвандон имкон дод, ки тақдири худро дар амал муайян кунанд. Дар натиҷа демократия ба тамоюле асос ёфт, ки ҳукумат бояд ба мардум хидмат кунад.
Ӯзбекистон барои озодии сухан, гирдиҳамоӣ ва шуури шаҳрвандони худ таҳкурсии нав гузошт. Ин заминаи демократиро барои он ки ҳар кас ҳуқуқи худро сарфи назар аз миллат, эътиқод, ҷинс ё мақоми иҷтимоӣ амалӣ карда тавонад, фароҳам овард. Ин амалан фаъолияти озоди ҳар як шаҳрванди маскуни ҷумҳуриро дар ҳаёти сиёсӣ ва иҷтимоии кишвар таъмин менамояд.
Тавассути интихобот шаҳрвандон дар ташкили мақомоти ҳукумат ширкат мекунанд ва бо ин аз ҳуқуқи конститутсионии худ барои идоракунӣ истифода мебаранд. Дар ин замина, қайд карда мешавад, ки қонунгузории интихобот бо назардошти таҷрибаи мамлакатҳои пешқадами демократӣ такмил дода шудааст.
Дар натиҷаи ислоҳоти дар кишвар гузарондашуда, раванди иштироки шаҳрвандон дар идоракунии давлатӣ бо мундариҷаи нав ғанӣ гардонда мешавад. Агар дар соли 1991 дар кишвар 95 созмони ғайридавлатӣ сабти ном шуда бошад, имрӯз шумораи онҳо аз 9200 гузаштааст.
Таъкид мешавад, ки ислоҳоти ба ташаккулёбии низоми бисёрҳизбӣ дар Ӯзбекистон нигарондашуда дар муайян кардани принсипҳои ояндаи демократӣ дар ҷомеа нақши муҳим бозиданд. Рушди тадриҷии низоми бисёрҳизбӣ дар Ӯзбекистон аз он шаҳодат медиҳад, ки дар тӯли солҳои истиқлолият заминаи ҳуқуқии интихоботи демократӣ фароҳам оварда шудааст ва қонунҳо дар бораи интихобот амалӣ шуда истодаанд. Ҳамзамон, маъракаҳои интихоботӣ ба болоравии маданияти сиёсӣ ва ҳуқуқии шаҳрвандон ва инчунин фазои сиёсии ҳизбҳои сиёсӣ таъсири назаррас расонданд.
Дар мақола ба чунин як ниҳоди ҷомеаи шаҳрвандӣ, мисли маҳалла, диққати махсус дода мешавад. Имрӯз онҳо масъалаҳои маҳаллиро, ки бо Конститутсия ва қонунҳои Ӯзбекистон кафолат дода шудаанд, бо дарназардошти манфиатҳои худ, хусусиятҳои таърихии рушд, инчунин арзишҳои милливу маънавӣ, урфу одатҳои маҳаллӣ, дастгирии иҷтимоӣ, рушди соҳибкории хусусӣ дар маҳаллаҳо, аз ҷумла тиҷорати оилавӣ, ҳунармандӣ, риояи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии субъектҳои соҳибкорӣ дар минтақаҳо ва назорати давлатии сифати хидматрасонии коммуналӣ аз ҷониби хоҷагиҳои манзилию коммуналӣ, иҷрои вазифаҳои истифоданашуда ҳал мекунанд.
Муаллиф инчунин дар бораи дастгирии ҳуқуқӣ, иҷтимоӣ-сиёсӣ ва иқтисодии фаъолияти расонаҳои мустақил менависад ва ҷомеа имконнопазирии бунёди ҷомеаи демократӣ ва таъмини озодӣ ва ҳуқуқи инсонро бидуни рушди васоити ахбори омма дарк кардааст.
«Ҷумҳурии Ӯзбекистон ислоҳоти пайгиронаеро ба амал татбиқ менамояд, ки ба бунёди давлати демократии ҳуқуқ-бунёд ва асосҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ равона карда шудааст», – хулоса мекунад коршинос. — Ин ислоҳот тамоми ҷанбаҳои ҳаёти давлатӣ ва ҷомеаро фаро гирифта, дар соҳаи сохтмон ва идоракунии давлатӣ, таъмини ҳокимияти халқ, таҳкими тамоюлҳои демократӣ дар фаъолияти мақомоти давлатӣ муваффақиятҳо оварданд».
АИ «Дунё».
