Сарвари Вазорати корҳои хориҷии Ӯзбекистон дар остонаи 21-солагии СҲШ ба саволҳои хабарнигори АИ «Дунё» ҷавоб дод.

Созмони ҳамкории Шанхай яке аз созмонҳои ҷавонтарин, вале бо суръат рушдёбандаи байналмилалӣ мебошад. 15 июн аз таъсиси СҲШ 21 сол пур шуд. Дар давраи гузашта он аз формати механизми машваратӣ ба иттиҳодияи васеъмиқёси байнидавлатӣ вусъат ёфт.
Ӯзбекистон дар ибтидои таъсиси Созмони ҳамкории Шанхай истода, дар рушди босуръати он саҳми арзанда гузошт ва онро идома медиҳад. Дар солҳои 2021-2022 мамлакати мо ба ин иттиҳодияи бонуфуз раисӣ мекунад. Дар бораи ташаббусҳои Президент Шавкат Мирзиёев дар чаҳорчӯби СҲШ, дурнамои ҳамкориҳои кишварамон бо иттиҳодия ба мухбири АИ «Дунё» иҷрокунандаи вазифаи вазири корҳои хориҷӣ Владимир Норов нақл кард.
– Муҳтарам Владимир Имомович, мо аз шумо миннатдорем, ки ба саволҳои мо ҷавоб медиҳед. Гузашта аз ин, СҲШ натанҳо яке аз самтҳои афзалиятноки ҳамкории байналмилалии Ӯзбекистон, балки созмонест, ки дар он шумо имкон доштед дар солҳои 2019-2021 ба сифати Котиби генералӣ кор кунед. Лутфан ба мо бигӯед, ки имрӯз СҲШ чӣ гуна сохтор аст ва дар арсаи байналмилалӣ чӣ гуна нақш дорад?
– Пеш аз ҳама мехоҳам таъкид намоям, ки Созмони ҳамкории Шанхай дар муддати нисбатан кӯтоҳ роҳи дурударози рушдро тай намуда, ба ҷузъи ҷудонопазири ҷанбаи сиёсӣ ва иқтисодии ҷаҳонӣ табдил ёфт.
Имрӯз СҲШ бузургтарин созмони минтақавии ҷаҳон аст. Майдони умумии мамлакатҳои аъзои он аз 34 миллион километри мураббаъ зиёд аст. Шумораи умумии аҳолии кишварҳои СҲШ 3,2 миллиард нафарро ташкил медиҳад, ки тақрибан нисфи аҳолии ҷаҳон мебошад.
Созмон 8 узви доимӣ, 4 кишвари нозир ва 9 шарики муколамаро муттаҳид мекунад.
«Оилаи бузурги СҲШ», ки аз 21 кишвар иборат аст, 3 қитъа – Осиё, Аврупо ва Африқоро дар бар мегирад. Дар баробари ин таваҷҷуҳи кишварҳои дигар ба ҳамкорӣ бо сохтор дар ин ё он формат афзоиш меёбад.
Ба баланд бардоштани нуфузи байналмилалии СҲШ пайваста густариш додани шабакаи созмонҳои шарики он – СММ ва муассисаҳои махсуси он, АСЕАН, ИДМ, СШАД, ИИАО, МҲҶЭО, ИИТ – ба афзоиши нуфузи байналмилалии СҲШ мусоидат мекунад. Дар айни ҳол робита бо Лигаи давлатҳои араб ва як қатор сохторҳои дигари бисёрҷониба ба роҳ монда мешавад.
Имрӯз фазои СҲШ аз лиҳози дорои захираҳои бузурги ашёи хом, маҳсулоти истеҳсолӣ, неруи баландихтисоси корӣ ва сармояи инсонӣ, иқтидори технологӣ минтақаи худкифо мебошад.
Ҳаҷми умумии иқтисодиёти кишварҳои узви СҲШ ҳудуди 20 триллион доллари ИМА-ро ташкил медиҳад, ки нисбат ба замони таъсиси он 13 маротиба бештар аст. Фазои созмон бузургтарин бозори истеъмолӣ дар ҷаҳон аст. Имрӯз маҷмӯи маҳсулоти дохилии кишварҳои аъзои СҲШ тақрибан ба чоряки нишондиҳандаи ҷаҳонӣ расидааст. То соли 2030 ин рақам метавонад то 35-40 фоиз афзоиш ёбад.
СҲШ дорои иқтидори бузурги нақлиётию транзитӣ мебошад, ки татбиқи амалии худро интизор аст. Дар шароити диверсификатсияи занҷирҳои ҷаҳонии таъминот, фароҳам  овардани долонҳои нави байналмилалии роҳи оҳан ва автомобилӣ дар Авруосиё оид ба самтҳои «Шарқ – Ғарб» ва (Шимол – Ҷануб) ҷанбаи стратегӣ пайдо мекунад.
Фаромӯш набояд кард, ки СҲШ майдончаи пешомаднок барои таҳкими муколамаи байни тамаддунҳо ва ҳамкориҳои фарҳангию гуманитарӣ мебошад. Аҳамияти ин самт махсусан дар пасманзари тезутунд шудани нобоварӣ ва руҳияи антагонистӣ дар ҷаҳон меафзояд.
Иштироки кишварҳое, ки ҳар яки онҳо таърихи бой ва мероси беназири фарҳангӣ доранд, дар як созмон ба таҳкими ҳамдигарфаҳмӣ ва рӯҳияи ҳамкорӣ дар Авруосиё мусоидат мекунад.
– Тавре ки маълум аст, Президент Шавкат Мирзиёев минтақаи Осиёи Марказиро муҳимтарин самти сиёсати хориҷии Ӯзбекистон муайян кардааст. Нақши СҲШ-ро дар таҳкими минтақагароии Осиёи Марказӣ чӣ гуна арзёбӣ мекунед?
– Пайдоиши СҲШ, пеш аз ҳама, бо ба вуҷуд омадани вазъи нав дар Осиёи Марказӣ пас аз пошхӯрии низоми дуқутбӣ дар охири асри ХХ вобаста буд, ки ҷаҳон ба асри нав бо мушкилоти печида ва оқибатҳои пешгӯинашаванда ворид мешуд. Дар он давраи душвор зарурати ҳамкории институтсионалии минтақавии давлатҳои ҷавони соҳибистиқлоли Осиёи Марказӣ дар мубориза бо таҳдиду мушкилоти нави гуногунҷанба воқеияти объективӣ буд.
Ба ин маъно пайдоиши СҲШ натиҷаи бевоситаи талошҳо барои таъмини суботу амният дар Осиёи Марказӣ буд. Аз ин рӯ ба сифати муҳимтарин «арзиши иловагӣ» аз таъсис то фаъолияти СҲШ метавон саҳми онро, пеш аз ҳама, дар таҳкими субот ва рушди ҳамкориҳои минтақавӣ дар Осиёи Марказӣ арзёбӣ кард.
Ин як далели эътирофшуда ва аз озмоиш гузашта аст.
Имрӯз дар ҳифзи сулҳу субот дар минтақа саҳми СҲШ назаррас аст. Муваффақиятҳои он, пеш аз ҳама, дар самти мубориза бо таҳдидҳои терроризм, ифротгароӣ ва сепаратизм раднашаванда аст. Маҳз дар чаҳорчӯби СҲШ бори нахуст дар ҷаҳон ҳуҷҷати бисёрҷониба – Конвенсияи СҲШ оид ба мубориза бо терроризм, сепаратизм ва ифротгароӣ аз 5 июни соли 2001 таҳия гардид, ки мафҳуми «терроризм»-ро муайян кард.
Дар ин самт Сохтори минтақавии зиддитеррористии СҲШ бо қароргоҳаш дар Тошканд кори пайгирона анҷом дода, бо нақши ҳамоҳангсозии он ҷиҳати аз байн бурдани сабабҳо, сарчашмаҳо ва зуҳуроти «қувваҳои се бадӣ» чораҳои муштараки муассир андешида мешавад.
СҲШ мунтазам оид ба зоҳир намудан ва ҷилавгирӣ аз истифодаи шабакаи интернет бо мақсадҳои террористӣ, ифротгароӣ ва сепаратистӣ, инчунин амалиёти байналмилалии зидди маводи мухаддири «Торҳои тортанак» мегузаронад.
Бинобар самти котибони Шӯроҳои амният, вазирони мудофиа, корҳои дохилӣ, роҳбарони идораҳои мубориза бо гардиши ғайриқонунии маводи мухаддири кишварҳои узв аз рӯйи доираи васеи масъалаҳои марбут ба бахши васеи амният муколамаи мунтазам сурат мегирад.
Оид ба масъалаҳои таъмини амнияти байналмилалии иттилоотӣ ҳамкорӣ ба роҳ монда шудааст. Дар ин самт Гурӯҳи корӣ фаъолият дошта, бо иштироки фаъолонаи ҷониби Ӯзбекистон Барномаи дахлдори ҳамкорӣ омода ва қабул шудааст.
Аммо саҳми СҲШ дар таъмини субот дар минтақа бо ин маҳдуд намешавад.
Дар фаъолияти амалии созмон масъалаҳои таъмини амният ва рушди иқтисодӣ ҳамчун ҷузъҳои асосии ба ҳам алоқаманд баррасӣ мешаванд. Маҳз дар ҳамин аст нақши муҳими СҲШ дар ҳифзи субот ва рушди устувор дар минтақа.
Сарфи назар аз тағйироти дар минтақа ва атрофи он ба вуҷудомадаистода, бо гузашти беш аз 20 сол Осиёи Марказӣ ҳамчун меҳвари ҷуғрофии СҲШ боқӣ мемонад. Дар байни кишварҳои узв тафоҳуми комил вуҷуд дорад, ки таъмини субот ва рушди устувор дар минтақа як амри ҳатмист ва аз ин рӯ ин вазифаҳо бояд минбаъд низ дар маркази таваҷҷуҳи созмон қарор бигирад.
Дар Эъломияи ҳамоиши ҷашнии Душанбеи СҲШ дар соли 2021 роҳбарони тамоми кишварҳои узв якдилона аз талошҳои охири кишварҳои Осиёи Марказӣ ҷиҳати таъмини рушди устувор ва ташаккули фазои эътимоди дӯстӣ дар минтақа изҳор намуданд, ғояро оиди васеъ гардондани нақши фаъоли СҲШ дар таҳкими минбаъдаи рушди устувор ва иҷтимоию иқтисодии онҳо ҷонибдорӣ карданд. Онҳо ҳамчунин аз баргузории Мулоқоти машваратии сарони кишварҳои минтақаи Осиёи Марказӣ, ки бо ташаббуси Президенти Ӯзбекистон суръат гирифтааст, истиқбол мекунанд.
Дастгирии СҲШ аз раванди нави Осиёи Марказӣ, ки аз соли 2017 ба ин сӯ мушоҳида мешавад, албатта ҳам барои худи минтақа ва ҳам барои табдили фазои созмон ба минтақаи субот, рушди мутақобилан судманд ва ҳамкории муассир хеле муҳим аст. Дар ин замина мо асоси комил дорем, бигӯем, ки истилоҳи «рӯҳи Осиёи Марказӣ», ки дар лексиони сиёсии байналмилалӣ нисбатан ба наздикӣ пайдо шудааст, заминаи доктриналии СҲШ – «рӯҳи Шанхай»-ро мустаҳкам ва ғанӣ мегардонад.
Аён аст, ки васеъ гардондани ҳайати иштирокдорони созмон дар баробари вазъи зудтағйирёбанда дар минтақа ва умуман дар ҷаҳон ба рӯзномаи СҲШ ислоҳоти муайян ворид мекунад.
Ин раванди объективӣ аст, аммо нақши ташкилотро  дар минтақаи мо ба ҳеҷ ваҷҳ паст намекунад. Воқеан, ба СҲШ пайвастани бузургтарин кишварҳои Осиёи Ҷанубӣ  – Ҳиндустон ва Покистон, инчунин дар пастманзари пайдоиши траекторияи густариш дар Ховари Миёна барои кишварҳои Осиёи Марказӣ тавассути СҲШ дурнамои нав мекушояд: он ба як платформаи тавонои бисёрҷониба барои таҳия ва татбиқи муштараки ташаббусҳои судманд дар соҳаи рушди робитаҳои бисёрсохт дар фазои васеи Авруосиё – аз нақлиёт, инфрасохтор, энергетика то иқтисодиёти «сабз» ва трансформатсияи рақамӣ табдил меёбад.
– Аз ин нуқтаи назар ҳоҳиш менамоем, дар бораи авлавиятҳои ҳамкориҳои Ӯзбекистон ва СҲШ нақл мекардед?
– Дар сохтори дипломатияи бисёрҷонибаи Ӯзбекистон Созмони ҳамкории Шанхай мақоми махсусро ишғол мекунад. Ин ба ду нуқтаи асосӣ вобаста аст.
Якум, кишвари мо ҳарчанд дар ба ном «панҷгонаи Шанхай», ки дар миёнаҳои солҳои 1990 барои танзими масоили марзӣ байни Чин ва як қатор кишварҳои пасошӯравӣ (Русия, Қазоқистон, Қирғизистон ва Тоҷикистон) таъсис дода шуд, ширкат надошта бошад ҳам, бинобар аҳамияти минтақавии худ дар трансформатсияи платформаи муколамаи зикршуда ба як созмони комилҳуқуқ нақши хеле муҳим бозид.
Дуюм, Ӯзбекистон ҳамчун яке аз шаш кишвари муассиси СҲШ дар таҳияи тамоюлҳои асосӣ ва ҳуҷҷатҳои таъсисии созмон, инчунин бунёд ва рушди ғояҳои институтсионалии он бевосита ва фаъолона иштирок кардааст.
Давлатҳое, ки ба ин созмон шомиланд, наздиктарин ҳамсояҳо ва шарикони стратегии кишвари мо мебошанд. Ҳамкориҳои бисёрҷониба дар доираи СҲШ ба таҳкими ҳамкориҳои бисёрҷонибаи минтақавӣ ва байниминтақавӣ ва рушди ҳамкорӣ бо ҳар яке аз ин давлатҳо хидмат менамояд.
Дар низоми афзалиятҳои сиёсати хориҷии Ӯзбекистони Нав Созмони ҳамкории Шанхай ба сифати платформаи бисёрҷониба ҷиҳати татбиқи самти кушод, прагматикӣ ва ба ҳамкории васеъ ва мутақобилан судманд нигарондашуда аз ҳарвақта ҳам бештар аҳамияти муҳим дорад.
Аз ин рӯ, стратегияи замонавии мамлакати мо нисбат ба СҲШ ба чунин тамоюлҳои калидӣ, аз қабили ташаббускорӣ, созандагӣ, прагматизм ва рӯшодӣ ба ҳамкорӣ асос ёфтааст.
Ӯзбекистон аз пурра кушодани иқтидори созмон дар шароити нави эволютсияи он, пеш аз ҳама аз ҳисоби вусъат додани ҳамкории амалӣ оид ба самтҳои пешомаднок, ки ба манфиатҳои ҳаётии ҳамаи кишварҳои узв мувофиқат мекунад, манфиатдор аст.
Дар солҳои 2017-2021 сарвари давлатамон дар ҳамоишҳои СҲШ қариб 50 ташаббуси муҳим ва рӯзмарраро пеш гузошт. Аз ҳама муҳимаш, ин пешниҳодҳо дар доираи «харитаи роҳ», ҳуҷҷатҳои меъёрию барномавӣ ва консептуалии СҲШ, инчунин дар шакли механизмҳои нави ҳамкории бисёрҷониба пайваста амалӣ мешаванд.
Формулаи «СҲШ танҳо дар сурати тавоно будани ҳар яки мо қавӣ аст», ки Президенти Ӯзбекистон дар ҳамоиши соли 2022 изҳор дошт, моҳияти муносибати конструктивии ҷумҳуриро ба ин сохтор мутобиқи «рӯҳияи Шанхай» пурра нишон дод.
Бар замми ин, Президенти Ӯзбекистон дар суханронии барномавии худ дар ҳамоиши соли гузаштаи Душанбе бо пешниҳоди авлавиятҳои раёсати Ӯзбекистон дар СҲШ самти ташаббускорӣ ва ошкорбаёниро ба таври равшан нишон дод. Ин ташаббусҳо дар баробари инъикос намудани вазифаҳои асосии рушди дохилии кишварамон ва манфиатҳои он дар соҳаи ҳамкории байналмилалӣ,  мақсад ва вазифаҳои СҲШ-ро дар марҳалаи нави рушди он бомуваффақият мутаҳид менамояд.
Дар байни онҳо – таҳкими минбаъдаи иқтидори СҲШ аз ҳисоби фаъолгардонии ҳамкориҳои бисёрҷониба дар чунин самтҳои муҳим, аз қабили афзоиши савдои дохили минтақавӣ, кооператсияи саноатӣ, инноватсия, иқтисодиёти «сабз» ва рақамӣ мебошад.
Татбиқи амалии «рӯҳи Шанхай» тавассути воситаҳои дипломатияи халқӣ, сайёҳӣ, мустаҳкам намудани дӯстӣ ва некҳамсоягӣ, ташаббусҳои нави фарҳангиву башардӯстӣ, ғанӣ гардондани рӯзномаи фаъолияти СҲШ бо роҳи пешбурди самту форматҳои нави ҳамкорӣ дар чунин самтҳои пешомаднок ба мисли технологияи иттилоотиву коммуникатсионӣ коҳиш додани камбизоатӣ, карантини растаниҳо, пурзӯр гардондани нуфузи ҷаҳонии СҲШ ва густариши робитаҳои байналмилалии он муҳим мебошад.
– Оё метавонед дар бораи вазифаҳо ва ташаббусҳои раисии Ӯзбекистон дар созмон муфасал тавзеҳ диҳед?
– Албатта, ҳамаи он чизеро, ки дар боло зикр кардам, гуфтаҳои декларативӣ нестанд, дар паси онҳо амалҳои конкретӣ ниҳонанд.
Ҳамин тариқ, дар Нақшаи раёсати Ҷумҳурии Ӯзбекистон зиёда аз 80 чорабинии асосӣ пешбинӣ шуда, беш аз ними онҳо амалӣ гардидаанд. Онҳо натанҳо самтҳои ҳамкориҳои аллакай дар СҲШ ба роҳ мондашуда, балки самтҳои нави талабот, аз қабили рушди ҳамкорӣ дар соҳаи савдои дохилиминтақавӣ, кооператсияи саноатӣ, инноватсия, коҳиши камбизоатӣ, трансформатсияи рақамӣ ва ғайраро фаро мегиранд.
Ҳамин тариқ, ҷониби Ӯзбекистон воқеан як қатор самтҳои нави ҳамкорӣ дар доираи СҲШ-ро роҳандозӣ намуда, бо назардошти воқеияти замонавӣ дар ғанӣ гардондани рӯзномаи он саҳм гузоштааст.
Дар ташкили чорабиниҳои СҲШ равишҳо ва форматҳои нав ҷорӣ карда шуданд. Онҳо натанҳо дар Тошканд, балки дар минтақаҳо низ баргузор мешаванд, ки ба шарикон оид ба СҲШ имкон медиҳад, ки бо потенсиали ҳамкориҳои дар минтақаҳо мавҷудбуда бештар шинос шаванд. Ҳамин тариқ, ҷамъомади Шӯрои ҳамоҳангсозони миллии СҲШ дар шаҳрҳои Нуқус, Бухоро ва Фарғона ташкил карда шуд. Ҷамъомади вазирони нақлиёт дар Хева (12 майи соли 2022), конфронси байналмилалӣ оид ба масъалаҳои камбизоатӣ – дар Бухоро (26-27 майи соли 2022) баргузор гардид. Дар моҳи августи соли ҷорӣ дар Самарқанд баргузор намудани як қатор чорабиниҳо ба нақша гирифта шудааст.
Ҳамзамон  ҷаласаҳо ва вохӯриҳои вазирон бо форумҳо ва конфронсҳои мавзӯӣ ҳамроҳ мешаванд. Бо раёсати Ӯзбекистон аз ҷумлаи чорабиниҳои бузург аз қабили Форуми дипломатияи халқии СҲШ (11-12 майи соли 2022), форуми сайёҳӣ (20 майи соли 2022), Форуми тибби анъанавӣ (7 июни соли 2022), озмун барои беҳтарин лоиҳаи стартап байни истеъдодҳои ҷавони кишварҳои иштирокдори созмон аллакай татбиқ гардиданд.
Ҳамаи ин платформаҳо бо рӯзномаҳои муҳим ғанӣ буда, дар онҳо созишномаҳои муҳим ба имзо мерасанд, нақшаҳои минбаъдаи муштарак ҳамоҳанг карда мешаванд, ки ин махсусан дар шароити эҳёи баъд аз пандемияи иқтисодиёти давлатҳои иштирокдори СҲШ муҳим аст. Хуллас формате, ки ҷониби Ӯзбекистон ҷорӣ мекунад, имкон медиҳад, ки ба натиҷаҳои амалӣ ноил гарданд ва барои намояндагони доираҳои тиҷоратии кишварҳои мо самтҳои нав муайян карда шаванд.
Албатта, таваҷҷуҳи асосии раисии Ӯзбекистон ба мазмуну моҳияти рӯзномаи кунунии Созмони ҳамкории Шанхай нигаронда шудааст.
Бо мақсади татбиқи ташаббусҳои роҳбари давлатамон дар давраи раёсати Ҷумҳурии Ӯзбекистон лоиҳаи 14 ҳуҷҷати нави консептуалӣ таҳия шуд. Онҳо ба тавсеаи моддӣ ва институтсионалии соҳаҳои ҳамкорӣ дар СҲШ нигаронда шудаанд.
Лоиҳаҳои чунин ҳуҷҷатҳои нав барои амалияи СҲШ, аз қабили Стратегияи равобити нақлиётӣ, Нақшаи рушди савдои дохилиминтақавӣ, барномаи рушди инфрасохтор, таъсиси институти «Сафири иродаи неки СҲШ»-ро алоҳида таъкид кардан зарур аст.
Ҳамаи ташаббусҳои аз ҷониби Президенти Ӯзбекистон ба миён гузошташуда мантиқан бо ҳам алоқаманд буда, ҳамдигарро пурра мекунанд. Масалан, ба воситаи рушди савдои дохилӣ ба рафъи монеаҳои тиҷоратӣ, наздик кардани регламентҳои техникӣ ва рақамигардонии тартиботи гумрукӣ ноил шудан мумкин аст. Дар давраи раёсати Ӯзбекистон ин ва дигар масъалаҳо дар рӯзномаи ҷаласа натанҳо дар ҷаласаву нишастҳои вазирон инъикос ёфтаанд. Онҳо инчунин бо иштироки доираҳои тиҷоратии кишварҳои узви СҲШ дар доираи як силсила чорабиниҳои муҳими мавзӯӣ, аз қабили Форуми иқтисодӣ ва Ҳафтаи инноватсияи саноатии СҲШ, Форуми сарони минтақаҳо, Форуми кооператсияи саноатӣ, Намоишгоҳи меваву сабзавоти «Ӯзбекистони офтобӣ» ва ғайра баррасӣ хоҳанд шуд.
Дар вилояти Самарқанд созмон дода шудани минтақаи саноатии «Ӯзбекистон – СҲШ» лоиҳаи воқеан инноватсионӣ мебошад. Майдончаи мазкур механизми муассири татбиқи Барномаи ҳавасмандгардонии кооператсияи саноатии байни доираҳои соҳибкории мамлакатҳои СҲШ, ки Президенти Ӯзбекистон ташаббус зоҳир намудааст, эътироф шуда, барои ҷалби сармояи иловагӣ, ҳалли технологӣ ва инноватсионӣ барои истеҳсоли маҳсулоти арзиши иловагиаш баланд имкон фароҳам меорад.
Дар навбати худ, ташаббус дар бораи таҳкими алоқаи тарафайн дар доираи СҲШ, ки аз ҷониби Тошканд пеш гузошта шудааст, ба самарабахш ба кор бурдани иқтидори бузурги нақлиётӣ ва транзитӣ дар фазои васеи созмон нигаронда шудааст.
Бо ин талошҳо Ӯзбекистон ният дорад якҷоя бо шарикон имкониятҳои Созмони ҳамкории Шанхайро барои тезондани татбиқи амалии низоми долонҳои нақлиётӣ, аз қабили «Ӯзбекистон – Қирғизистон – Чин», «Тирмиз – Мазори Шариф – Кобул – Пешовар», «Ланҷоу – Қашқар – Иркештом – Ӯш – Андиҷон – Тошканд – Марӣ» ва дигар хатсайрҳое, ки дар шароити ҳозираи геоиқтисодӣ хусусияти махсуси стратегӣ пайдо мекунанд, истифода баранд.
Стратегияи робитаҳои байниҳамдигарии СҲШ, ки Ӯзбекистон пешниҳод кардааст, низ ба эҳёи нақши беназири иқтисодӣ ва транзитии Афғонистон барои тамоми Авруосиё мусоидат мекунад.
Шубҳае нест, ки Афғонистон омили асосии таъмини амният ва субот дар минтақа мебошад. Мутаассифона, ба муносибати рӯйдодҳои маъруфи ҷаҳон таваҷҷуҳи ҷомеаи ҷаҳонӣ ба Афғонистон каме коҳиш ёфтааст. Фоҷиаи мардуми афғон агар бо фалокати башардӯстона рӯ ба рӯ шавад, метавонад боиси ҷараёни нави гурезаҳо, афзоиши таҳдиди маводи мухаддир ва терроризм шавад.
Ҳеҷ як давлати СҲШ манфиатдор нест, ки дар қалби Авруосиё макони бесубот боқӣ монад ва таҳдидҳо ба амнияти кишварҳои ҳамсоя аз қаламрави Афғонистон ояд. Воқеияти имрӯза аз созмони мо тақозо мекунад, ки иқдомоти мушаххасро анҷом дода, Афғонистон ба ташаббусҳои минтақавӣ, аз ҷумла лоиҳаҳои инфрасохторӣ ҷалб карда шавад.
Ба ин муносибат пешбурди таҳияи равишҳои муттаҳидшуда дар чаҳорчӯби СҲШ нисбати стратегияи рушди баъдиҷангии Афғонистон табиист, ки аз афзалиятҳои асосии раёсати кишвари мо дар ин созмон маҳсуб меёбад.
Хуллас, афзалиятҳои калидии раёсати СҲШ, ки Президенти Ӯзбекистон баён дошт, ба манфиатҳои ҳамаи ҷонибҳо ҷавобгӯ буда, аз ҳама муҳимаш ба таъмини субот, рушди устувор ва таҳкими дӯстӣ ва ҳамсоягии нек дар тамоми фазои СҲШ нигаронда шудааст.
– Соли ҷорӣ Ӯзбекистон ба сифати раисии СҲШ Ҳамоиши сарони давлатҳои аъзои созмонро баргузор мекунад. Тавре маълум аст, нишаст моҳи сентябри соли ҷорӣ дар Самарқанд баргузор мешавад. Оё метавонед ба мо бигӯед, ки омодагиҳо ба ин ҳамоиш чӣ гуна ҷараён дорад ва фикрҳоятонро оид ба нақш ва аҳамияти чорабинии дарпешистода ба ҳам медидед...
–  Комилан дуруст, рӯйдоди асосии раисии Ӯзбекистон дар Созмони ҳамкории Шанхай – ҷамъомади Шӯрои сарони давлатҳо дар Самарқанд наздик шуда истодааст. Дар он бастаи устувори ҳуҷҷатҳои нави ҳуқуқӣ ва консептуалӣ, ки барои ба сатҳи нав расондани ҳамкориҳои бисёрҷанбаи дохили созмон пешбинӣ шудаанд, ба имзо мерасанд.
Албатта, ҷойи баргузории ҳамоиш интихоб шудани Самарқанд маънои амиқ дорад. Ин шаҳр аз қадимулайём макони вохӯриҳои таърихӣ ва муколамаи тамаддунҳо, кӯпруки ғанисозии мутақобилаи фарҳангию башардӯстона ва рушди тиҷорати байналмилалӣ, таҳкими некҳамсоягӣ буд.
Самарқанд дар дипломатияи динамикӣ ва фаъоли Ӯзбекистони Нав ҷанбаи махсус пайдо карда, ҳамчун як платформаи беназир барои даъват ва пешбурди ташаббусҳои муҳимтарини байналмилалӣ ва дипломатияи кишвари мо хидмат мекунад. Дар солҳои охир дар шаҳр як қатор форумҳои бузург, аз қабили Конфронси байналмилалии «Осиёи Марказӣ: таърихи ягона ва ояндаи умумӣ, ҳамкорӣ баҳри рушди устувор ва шукуфоии тарафайн» (2017), Форуми ҳуқуқи башари Осиё (2018), форуми Самарқанд оид ба ҳуқуқи инсон (2020) ва ғайра бо муваффақият гузаронда шуданд.
Тавре ки намояндаи махсуси Котиби генералии СММ ва роҳбари Маркази минтақавӣ оид ба дипломатияи превентивӣ дар Осиёи Марказӣ Наталя Герман қайд кард, набзе, ки аз ин платформаҳо ба даст омадаанд, дар «рӯҳи Самарқанд», ки баррасии масъалаи мазкури рушди минтақавӣ ва ҷаҳониро дар муҳити некҳамсоягӣ, дӯстӣ ва ошкорбаёнӣ пешбинӣ мекунад, ба ташаккули шаклҳои нави ҳамкорӣ дар Осиёи Марказӣ – фазои ҷуғрофии СҲШ мусоидат мекунанд.
Мероси беназири Самарқанд ва қудрати нави созандаи он ба пояҳои арзишҳои СҲШ – тамоюлҳои эътимод, манфиатҳои мутақобила, баробарӣ, эҳтиром ба гуногунии фарҳангҳо ва рушди муштарак комилан мувофиқат мекунад.
Имрӯз дар остонаи ҳамоиши «марворид»-и Роҳи бузурги абрешим, ки бо бозсозии густурда тавлиди наве дорад ва омода аст, бузургтарин форуми сиёсиву дипломатии сол дар фазои Авруосиёро баргузор намояд.
Дар чунин фазои мусоид дар ҳамоиши Самарқанд сарони давлатҳо даъватҳо ва вазифаҳои наверо, ки дар назди СҲШ қарор доранд, дар партави трансформатсияи амиқи муносибатҳои замонавии байналмилалӣ мавриди баррасӣ қарор дода, як қатор қарорҳои муҳимеро қабул хоҳанд кард, ки аҳамияти таърихӣ доранд.
Яке аз масъалаҳои муҳими рӯзномаи нишасти сарони давлатҳо дар сатҳи олӣ – густариши минбаъдаи СҲШ мебошад. Ёддошти ӯҳдадориҳои Ҷумҳурии Исломии Эрон ба мақсади гирифтани мақоми давлати узви СҲШ аллакай     ба имзо омода аст. Ҳуҷҷат амалан роҳи узвияти комилҳуқуқи ин мамлакати бузурги Шарқи Наздикро дар созмони мо мекушояд.
Илова бар ин, дархостҳои ҳудуди даҳ кишвари дигар барои ширкат дар фаъолияти СҲШ дар шакли аъзои комилҳуқуқ, нозирон ва шарикони муколама баррасӣ хоҳанд шуд.
Дар майдони нишаст ҳамчунин имзои ёддоштҳо дар бораи барқарор кардани равобити шарикӣ миёни СҲШ ва як қатор созмонҳои дигари байналмилалӣ ва минтақавӣ аз қабили Лигаи Араб, ЮНЕСКО ва ЭСКАТО дар назар аст.
Дар ин замина нишасти дарпешистода таҳти раёсати Ӯзбекистон аҳамияти хосса дошта, барои сарони кишварҳои ҳаштгонаи Шанхай ҷиҳати баррасии як қатор мавзӯъҳои рӯзмарраи минтақавӣ ва ҷаҳонӣ платформаи хеле саривақтӣ ва муассир фароҳам меорад.
Ҳамаи ин боварӣ мебахшад, ки ҳамоиши Самарқанд воридшавии СҲШ-ро ба даҳсолаи сеюм сазовор нишон дода, дар таҳаввулоти он марҳилаи нав мекушояд.