Суханронии Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев дар мулоқот бо соҳибкорон дар шакли гуфтугӯи кушод

Муҳтарам вакилони тиҷорат, соҳибкорон, иштирокдорони гуфтугӯи имрӯза!
Ду сол қабл аз ин мо ба анъанаи нек оғоз бахшидем, ки ин дар арафаи Рӯзи соҳибкорон баргузор намудани вохӯрӣ бо шумо дар шакли гуфтугӯи кушод ва ҷустуҷӯи якҷояи ҳалли мушкилоти ғунгардида мебошад. Ман беҳад хушҳолам, ки имрӯз боз бо шумо ин анъанаро давом дода, вомехӯрем.
Ҳамватанони азиз!
Бояд таъкид кард, ки дар 3-4 соли охир тағйирот дар арсаи байналхалқӣ ба иқтисодиёти ҷаҳон, аз он ҷумла ба иқтисодиёти миллии мо таъсири калон мегузорад.
Соҳибкоронамон аз оқибатҳои чунин омилҳо, мисли канда шудани занҷири логистика ва маҳсулотгузорӣ дар натиҷаи ихтилофҳои гуногун, беқурбшавии асъорҳои мамлакатҳои шарик, боло рафтани арзиши захираҳои молиявӣ дар натиҷаи инфлятсияи баланд дар миқёси ҷаҳон хуб бохабаранд.
Бояд эътироф кард, ки минбаъд низ осон намешавад. Бовар дорам, ки агар мо аз имкониятҳои бойдодаамон хулосаи дуруст намоем ва фақат ба пеш ҳаракат кунем, дар он сурат халқи заҳматкашамон, соҳибкорони ташаббускор албатта ҳамагуна машаққатҳоро пушти сар менамоянд.
Тасодуфӣ нест, ки якумин гуфтугӯи ошкорои мо маҳз дар давраи тезутунд гардидаи бӯҳрони иқтисодӣ ба бесарнавиштӣ дар ҷаҳон баргузор гардида буд. Худи ҳаёт собит мекунад, ки дар чунин шароити мураккаб гуфтугӯи бевосита бо намояндагони тиҷорат ва муҳокимаи масъалаҳои нигаронкунандаи шумо, ҷустуҷӯи якҷояи роҳҳои ҳалли онҳо ва андешидани чорабиниҳои саривақтӣ дурусттарин бархурд дар чунин ҳолатҳо ба шумор меравад. Аз он ҷумла, бинобар натиҷаи гуфтугӯи ошкоро соли 2021 57 ташаббус ва соли гузашта бошад, 55 ташаббус баён гардида буд.
Ин чӣ гуна имтиёзот ва қулаиҳоро барои пешбурди тиҷорат фароҳам овард?
Чӣ гуна тағйироти мусбӣ ба вуҷуд омад, ки соҳибкор дар ҳаёти худ муваффақ гардида бошад?
Натиҷаи ташаббусҳои муштаракамон ба иқтисодиёти мамлакат чӣ гуна таъсири мусбӣ дошт?
Якум. Дар асоси пешниҳодот соли гузашта воҳидҳои тиҷоратӣ ба тоифаҳо тақсим карда шуданд — микро, хурд, миёна ва тиҷорати калон, низоми кор бо ҳар яки онҳо дар асоси бархурдҳои алоҳида роҳандозӣ гардид.
Ноҳияҳо ва шаҳрҳо низ ба панҷ тоифа тақсим гардида, нисбати 60 ноҳия режими алоҳидаи андоз, мадади кредиту молиявӣ корбаст шуда буд. Дар натиҷа соҳибкорони ноҳияҳои мазкур дар шаш моҳи гузашта аз имтиёзот ба миқдори қариб 1 триллион сӯм истифода намуданд. Аз ҳисоби ин даромади соҳибкорони 20 ноҳия то 1,5-2 маротиба нисбат ба соли гузашта афзуд. Танҳо дар нимсолаи аввали соли ҷорӣ аз 7 триллион сӯм то 11,5 триллион сӯм зиёд гардид.
Агар роҳбарони 40 ноҳияи боқимонда низ бо соҳибкорон аз наздик кор мекарданд, аз имконоти фароҳамоварда босамар истифода мебурданд, ягон ноҳияе боқӣ намемонд, ки ба тоифаи панҷум марбут гардад.
Дуюм. Муддати бозгардондани андоз барои нархи изофа кутоҳ карда шуд, аз 1 августи соли 2022 то 1 августи соли 2023 ба 6 ҳазор корхона 20 триллион сӯм баргардонда шуд. Хусусан, дар натиҷаи татбиқи тартиби баргардонӣ ба соҳибкорони содиркунандаи бовиҷдон андоз ба арзиши изофа, бидуни интизоршавии вуруди асъор аз содирот, ба ҳисобсурати беш аз 2 ҳазор соҳибкор 7 триллион сӯм ворид гаштааст.
Аз ҳама муҳимаш, ба туфайли ин мо бинобар ин андоз ставкаро то 12 фоиз кам кардем, теъдоди иштирокдорони занҷири арзиши изофа ба 26 ҳазор афзуда, фаъолияти онҳо аз соя бароварда шуд. Пардозандагони ААИ ба 184 ҳазор расид.
Дар натиҷаи сарфи назар намудани қарзи андоз, ки дар натиҷаи корбурди механизмҳои бесамари андоз ба вуҷуд омадааст, дар ихтиёри аҳли тиҷорат 2 триллион сӯм мондааст.
Сеюм. Инчунин зимни ҷудо кардани кредити истифода ба сифати таъмини товони амвол барои гардиш, қарордодҳои содиротӣ, аккредитивҳо ва воридотҳои оянда система ба вуҷуд оварда шуд. Соҳибкороне, ки аз ин имконот истифода намуданд, ба миқдори 1 млрд. доллар кредит ҷудо карда шуд.
Инчунин тартиби ташкил намудани ташкилоти микрофинанс осон карда шуд. Дар натиҷа дар мамлакат дар муқобили бонкҳо бозори кредит ба вуҷуд омад. Дар як соли охир миқдори чунин ташкилотҳо 1,5 маротиба зиёд гардида, кредитҳои ҷудонамудаи онҳо 3 баробар зиёд гардид. Дар як сол ташкилотҳои ғайр аз бонкҳо 3 триллион сӯм кредит ҷудо намуданд.
Мо низоми азнавкоркардро дар ҳудуди гумрук сода намудем. Ҳамин тариқ, миқдори соҳибкороне, ки аз ин тартиби гумрук истифода менамоянд, ду баробар зиёд гардиданд. Ҳамин тариқ, дар зарфи сол аз тариқи имконоти мазкур маҳсулот ба миқдори 455 миллион доллар содир гардид. Арзиши изофа ба миқдори 110 миллион доллар ба вуҷуд оварда шуд.
Чорум. Шакли литсензия ва иҷозат барои 119 намуди фаъолият бекор карда шуд ё ба тарзи хабардиҳӣ гузаронида шуд, ки пештар онҳо ба соҳибкорони нав дастнорас буд. Танҳо аз ҳисоби бекор намудани литсензия бинобар ин намуди фаъолият, мисли боркашонии автомабилӣ дар ҳудуди ҷумҳурӣ ҳаҷми молкашонӣ 1,5 маротиба афзуд.
Панҷум. Бигзор худи соҳибкорон бигӯянд, ки зуд кам гардидани санҷиши фаъолияти андозпардозони бовиҷдон то чӣ андоза эҳсосшаванда аст.
Эътибор бидиҳед, дар зарфи 6 моҳи соли 2023 миқдори санҷиш дар муқоиса бо давраи мазкури соли гузашта 40 фоиз — аз 104 ҳазор то 64 ҳазор кам гардид. Яъне соҳибкоронамон дарк менамоянд, ки беҳтараш ошкоро кор кунанд, на ин ки дар соя. 
Аз ин рӯ, мо корбурди санксияи молиявиро бинобар натиҷаи ҳисоботсупории андоз ва санҷиши камеравӣ бекор кардем.
Умуман дар як соли гузашта миқдори соҳибкорони хурд 40 ҳазор зиёд гардида, 490 ҳазорро ташкил намуданд, соҳибкорони миёна 2 ҳазор зиёд гардида, ба 10 ҳазор расиданд. Миқдори корхонаҳои калон 400-то зиёд шуда, ба 1,5 ҳазор расид.
Дар натиҷаи истифодаи имтиёзоти пешниҳодгардида гардиши солонаи 155 корхона аз 100 миллион доллар зиёд гардид. Ҳаҷми солонаи сармоягузории хориҷӣ бори аввал ба 10 миллиард доллар расид. Ин нисбат ба соли 2017 3 баробар зиёд мебошад.
Пас аз мулоқот ба тарзи кушод дар ду соли охир корхонаҳои ватанӣ ба миқдори 25 миллиард доллар маҳсулот содир намуда, ба миқдори 10 млрд. доллар истеҳсоли маҳсулоти ивазкунандаи воридотро ба кор андохтанд.
Муҳтарам вакилони тиҷорат!
Ҳамаи ин натиҷаи меҳнати соҳибкорони ташаббускор, корчаллон ва шуҷоатнокамон мебошад, ки мо инро олӣ арзёбӣ менамоем.
Бинобар ин барои саҳми бузург ҷиҳати дарёфти чунин муваффақиятҳо ба соҳибкорони хурд — манбаи ғояҳои нав, намояндагони тиҷорати миёна – локомотиви иқтисодиётамон, роҳбарони корхонаҳои калон, ки ҳазорҳо ҷойи кор меофаранд ва ҳамватанонро бо даромад таъмин менамоянд, ба кластерҳо, фермерҳо ва деҳқонон, ки фаровонӣ ва кифояти бозорҳоямонро таъмин менамоянд, миннатдории самимӣ изҳор менамоям.
Имрӯз ҳам саҳми соҳибкоронро дар рушди мамлакатамон олӣ арзёбӣ намуда, мо 44 нафари онҳоро бо орден ва медалҳо, 126 нафарро бо нишони сарисинагии «Фаол тадбиркор» мукофотонидем.
Аз фурсат истифода намуда, бори дигар ба соҳибкоронамон, ки бо ин мукофотҳо мушарраф гардиданд, миннатдории самимӣ изҳор намуда, боварии амиқ дорам, ки сафатон рӯз то рӯз меафзояд.
Ҳамватанони азиз!
Бояд эътироф кард, ки: дар натиҷаи кушишамон дар 7 соли охир синфи нави соҳибкорони Ӯзбекистони Нав ташаккул ёфт.
Тавре ки шумо медонед, соли ҷорӣ аз рӯйдодҳои сиёсӣ лабрез буд. Бо мақсади замонати бебозгаштии ислоҳоти оғозёфта халқамон Конститутсияи таҷдидёфтаро қабул кард.  
Аз ҳама муҳимаш, бори аввал давлат дар Қонуни Асосӣ уҳдадориҳои дақиқро дар бобати таъмини муҳити муносиби сармоягузорӣ ва корчаллонӣ, дахолатнопазирии моликияти хусусӣ, инкишофи муносибати бозаргонӣ ва фароҳам овардани шароитро барои рақобати дуруст, мустақилии судро ба уҳдаи худ гирифт. 
Барои ноил гардидан ба қуллаҳои баланде, ки дар вохӯриҳои пешазинтихоботӣ изҳор гардиданд, дар аввали моҳи август барои муҳокимаи васеъи ҷамъият лоиҳаи барномаи ислоҳот барои 7 соли оянда гузошта шуд. Моро, бешубҳа, хушҳол месозад, ки ҳангоми муҳокима беш аз 1 миллион фикр ва пешниҳод расид, ҳамзамон бисёр ташаббусҳои нави муҳим оид ба рушди минбаъдаи мамлакат соҳибкорон ибрози назар намудаанд.
Ҳамзамон мо наметавонем бигӯем, ки ҳама мушкилотро ҳал намудем. Барои фароҳам овардани имконоти нав  ва минбаъд васеъ намудани шароити тиҷорат ҳанӯз бисёр корҳоро бояд анҷом диҳем.
Ҳар рӯзи атонамудаи Худо ин имконоти нав бароямон мебошад. Соҳибкоронамон беҳтар аз дигарон моҳияти ин гапҳоро мефаҳманд. Барои ҳар як имкониятро ба натиҷа табдил додан ҳамаамон бояд аз он босамар истифода намоем, ҳамеша дар ҷустуҷӯ бошем, аз ғоя ва ташаббуси нав наҳаросем, бештар ва беҳтар кор кунем. 
Соҳибкорони муҳтарам!
Дар арафаи мулоқотамон аз соҳибкорон қариб 6 ҳазор муроҷиат расид. Масъалаҳои асосие, ки ба миён гузоштаанд, асосан ба кредит ва кумаки молиявӣ — 26 фоиз, таъмини тиҷорат бо иншоот ва инфрасохтор — 21 фоиз, сода намудани низоми андоз — 10 фоиз, куллан кам кардани тафтиш ва бюрократияи зиёдатӣ – 8 фоиз алоқаманданд.
Ба ин рақамҳо нигоҳ карда, медонед, ман пеш аз ҳама чиро фикр кардам? Чаро муроҷиат нисбат ба порсола кам аст? Бо пешниҳодҳо ва ташаббусҳо шинос гардида, ман инро мушоҳида намудам, 80 фоизи масъалаҳое, ки ҳангоми омодагӣ ба гуфтугӯҳои кушоди пешина гузошта шудаанд, хусусияти шахсӣ доштанд ва қисми калони онҳо дар ҷояш ҳал гардида буд.
Ин дафъа 70 фоизи соҳибкорон дар бораи мушкилоти доимӣ ҳарф заданд ва роҳҳои ҳалли тайёрро пешниҳод намуданд. Хушнудкунанда аст, ки соҳибкоронамон масъалаҳои муҳимро мебардоранд, ки натанҳо ба онҳо, балки ба тамоми соҳа алоқа доранд.
Ҳамаи ин масъалаҳо зимни қабули қарор бинобар натиҷаи гуфтугӯи ошкоро ба инобат гирифта мешаванд.
Ҳоло дар бораи муҳимтарин ташаббусҳои нав, ки дар асоси пешниҳодҳои расида таҳия гаштаанд, таваққуф менамоянд.

Самти аввал — имконоти нав барои тиҷорати хурд

Тавре ки маълум аст, тиҷорати хурд ин қувваи бузург, ки ба маҳалла, ноҳия руҳи нав ворид намуда, ҳамватанонро ба ваҷд меорад.
Дар бисёр давлатҳои иқтисодиёташ зуд рушдкунанда 70-80 фоизи ҷойҳои корӣ аз ҷониби намояндагони сектори мазкур фароҳам оварда мешавад. Таърихи тамоми ширкатҳои бонуфуз маҳз аз тиҷорати хурд ва миёна оғоз ёфтааст.
Дар солҳои охир дар мамлакатамон ҳаҷми калони кори амалӣ бобати рушди микробизнес ва соҳибкории хонаводагӣ анҷом дода шудааст. Аз тариқи барномаҳо соле барои дастгирии молиявии микробизнес мо беш аз 1 миллиард доллар равона менамоем. Дар натиҷа ҳоло дар ҳар як маҳалла на камтар аз 40-50 соҳибкори нав пайдо шуда, ҳазорҳо ҷойи кори доимӣ ба вуҷуд меоранд. Аммо, гуфтан аз рӯйи адолат аст, ки ҳанӯз ин муҳит дар қисмати дастгирии манзилноки тиҷорати хурд, ба вуҷуд овардани шароити ногузир барои он вай пурра ташаккул наёфтааст.
Дар ибтидои сол мо дақиқ муайян намуда будем, ки кӣ ба тоифаи тиҷорати хурд дохил мегардад. Ҳоло барои он ки соҳибкорони хурд «ба по истанд» ва фаъолияти худро вусъат диҳанд, мо бархурдҳои комилан навро ба роҳ меандозем. Экосистемаи том оид ба таълими намояндагони мазкури соҳибкорон, коркардҳо барои лоиҳаҳои онҳо, таъмини молиявии фаъолият, ҷустуҷӯи шарикони тиҷоратӣ ва бозори фурӯши маҳсулот ба вуҷуд оварда мешаванд.
Барои ин мо, аввал, «Қишлоққурилишбонк»-ро ба «Бонки рушди тиҷорат» табдил медиҳем. Фаъолият, усули кор ва механизмҳои таъмини молиявии бонки нав комилан тоза мегардад. Аз он ҷумла, дар назди бонк дар ҳар як минтақа маркази тиҷорати хурд, яъне 14 марказ ба вуҷуд оварда мешавад.
Дар доираи барномаи соҳибкории оилавӣ беш аз 500 ҳазор намояндаи микробизнес малакаи худро такмил дод. Аз ин баъд ёварони ҳокимҳо дар 9400 маҳалла ҳар моҳ барои марказҳо 3-4 соҳибкорро дар ҳудуди худ вобаста мекунад, ки онҳо мехоҳанд аз микро ба тиҷорати хурд гузаранд.
Марказҳо дар таҳияи бизнес-лоиҳаҳои ташаббускорон ҳамдастӣ мекунанд, аз ҳисоби худ соҳибкоронеро, ки мехоҳанд лоиҳаи навро татбиқ намоянд, таълим медиҳанд, ба он мутахассисони зарурро ҷалб менамоянд, ба соҳибкорон хидматҳои муҳосибавӣ, андоз, аудиторӣ, бозоршиносӣ, ҳуқуқӣ ва дигари консалтингӣ мерасонанд.
Дуюм, таъмини молиявии лоиҳаҳои соҳибкорон роҳандозӣ мегардад, ки дар марказҳои тиҷорати хурд дар ҳудудҳо бинобар шароити хеле муфид таълим медиҳанд.
Ҳамзамон агар соҳибкор ба лоиҳаи тиҷорати хурд 10 фоиз сармоя гузорад, пас 45 фоизи захираро «Бонки рушди тиҷорат» равона менамояд, барои 45 фоизи боқимонда захираҳои дастгирии давлатӣ ҷудо карда мешавад.
Барои ин мақсадҳо дар як соли соҳибкорӣ танҳо бонк 500 миллион доллар пешниҳод менамояд, ҳамин қадар маблағро давлат низ ҷудо мекунад. Кредитҳо барои соҳибкорон ба шарти имтиёзнок ба муҳлати 5-7 сол пешниҳод мегардад. Аз 1 октябр  бахши кредит оид ба 150 миллион доллари маблағи мазкур кушода мешавад.
Соҳибкороне, ки тиҷорати худро роҳандозӣ намуданд, молики таърихи кредит ва андози тоза мебошанд, тақозои товон зимни дарёфти кредит барои ба дараҷаи нав бардоштани фаъолияти худ ба миқдори 50 фоиз паст карда мешавад.
Корхонаҳое, ки ба захираҳои иловагӣ барои татбиқи лоиҳа ниёз доранд, ҷудо намудани маблағи иловагӣ ба изофаи кредити мавҷуда иҷозат дода мешавад. Соле ба ин мақсадҳо барилова як триллион сӯм ҷудо хоҳад шуд. Инчунин, харҷи бимаи таҷҳизоти дар доираи лоиҳа воридгарданда, сертификатсияи ашёи хом ва масолеҳ аз ҷониби марказҳо сарпур карда мешавад.
То муддати се сол фаъолияти корхонаҳои тиҷорати хурд, ки дар барнома иштирок доранд, тафтиш карда намешаванд.
Сеюм, бо ҳамкории марказҳои тиҷорати хурд робитаҳои ҳамкории байни ташаббускорони лоиҳаҳо ва корхонаҳои давлатӣ барқарор карда мешаванд. Ҳамзамон марказҳо ба корхонаҳои нав дар бобати татбиқи технологияи замонавӣ, такомули малакаи кормандон ва фурӯши маҳсулот мадад мерасонанд.
Ҳамзамон, ба корхонаҳои мазкур дар низоми харидҳои давлатии маҳсулоти истеҳсоли худ дар зарфи 2 сол дар асоси қарордодҳои бевосита иҷозат дода мешавад.
Чорум, барои идора намудани марказҳои тиҷорати хурд шарикони хусусӣ ҷалб карда мешаванд. Ба чунин соҳибкорон ҳуқуқи иштироки саҳмгирӣ дар «Бонки рушди тиҷорат» вогузошта мешавад.
Ба марказҳо мо инчунин мутахассисони хориҷиро ҷалб менамоем. Ҳамзамон ба мутахассисоне, ки аз хориҷа ҷалб мегарданд, мисли мушовирони тиҷоратӣ, муҳандис-технологҳо, ороишгар, мудири меҳмонхона,  бозоршинос, агроном, байтор, тухмишинос муддати иҷозати корашон дар Ӯзбекистон аз 1 то 3 сол дароз карда мешаванд. Пардохт барои иҷозати кор аз 10 миллион сӯми ҳозира то 330 ҳазор сӯм коҳиш дода мешавад. Барои онҳо талаби хулосаи мақомоти ҳудудии кор дар бораи мувофиқи мақсад будани ҷалб кардан ба кор татбиқ намегардад.
Панҷум, мо инчунин қонуни алоҳидаро дар бораи татбиқи низоми нав қабул мекунем. Ҳамзамон тартиби содашудаи тамоми ҷараёнҳое, ки бо татбиқи лоиҳаҳои тиҷорати хурд якҷоя бо марказ алоқаманданд, муайян карда мешаванд.
Бешак, ҳам бонк, ҳам марказ аз он манфиатдор бояд бошанд, ки лоиҳаи нав фоида оварад ва фаъолияти соҳибкор рушд намояд. Аз ин боис бо роҳандозии лоиҳаи нави тиҷорати хурд тамоми андозе, ки аз он ворид мегардад, дар зарфи ду сол ба «Бонки рушди тиҷорат» барои маблағи гардишӣ таҳвил мегардад. Яъне низоме ба вуҷуд оварда мешавад, ки дар он сурат бонк   аз дараҷаи баланди даромади соҳибкор манфиатдор мешавад.
Аз ҳама муҳимаш, дар барномаи мазкур метавонад иштирок намояд ва ҳамчунин бевосита аз ҳар гуна бонкҳои давлатӣ ва хусусӣ маблағ  ҷалб намоянд. Даромаде, ки дар доираи барномаҳо бонкҳо ба даст меоранд, аз базаи андоз ҷудо карда мешавад. Дар он сурат дар соҳибкорон ва дар бонкҳо манфиатдорӣ ва рақобат ба вуҷуд меояд. Барои ин аз Бонки таҷдид ва тараққиёти Аврупо, Корпоратсияи байналхалқии молиявӣ ва дигар ташкилотҳои байналхалқии молиявӣ мо боз 500 миллион доллар ҷалб менамоем.
Мақсади мо дар тӯли сол ба по гузоштани на камтар аз 150 ҳазор воҳиди тиҷорати хурд, на камтар аз 25 ҳазорро ба корхонаи миёна табдил додан, дар сектор ба вуҷуд овардани 250 ҳазор ҷойҳои нави доимии кор мебошад.

Самти дуюм – тиҷорати миёна ҳамчун кафолати рушди устувори иқтисодиёт 

Муҳтарам вакилони тиҷорат!
Тиҷорати миёна, ки ба технология ва инноватсияҳои нави истеҳсолкунандаи маҳсулоти босифату рақобатбардор такя мекунад, ҳалқаи муҳими иқтисодиёти мо ба шумор меравад. 
Вале, агар гӯем, ки ҳоли ҳозир шароит барои тиҷорати миёна кофӣ нест, аз рӯйи адолат мешавад. Ҳомигӣ ва сарпурсозӣ бинобар вомҳои тиҷоратӣ танҳо аз ҷониби Бунёди соҳибкорӣ пешниҳод мегарданд. Ин ҳам, барои ҳама нест.
Бинобар ҳамин мо муносибатҳои навро барои дастгирии соҳибкороне, ки мехоҳанд аз тиҷорати хурд ба тиҷорати миёна гузаранд, ба роҳ мемонем. Дар ин самт фаъолият ва усулҳои кори бунёдҳои мавҷуда оид ба дастгирии тиҷорат куллан тағйир меёбад. 
Минбаъд Бунёди соҳибкорӣ (Ҷ. Қӯчқоров) барои кӯмакрасонии молиявии лоиҳаҳо дар соҳаи хидматрасонӣ ва тиҷорат, лоиҳаҳои сабз ва самарабахши энергетикӣ, Бунёди рушди саноат (Ҷ. Хӯҷаев) барои лоиҳаҳои саноатӣ ҷавобгар хоҳанд буд. 
Барои идоракунии бунёдҳо мо менежерҳои соҳибихтисоси хориҷиро даъват мекунем. Бунёдҳои мазкур бо мабалағҳои буҷавӣ маҳдуд намешаванд, ба онҳо бинобар ҷалби мустақилонаи сармояҳо ваколат дода мешавад. Ҳамин тариқ, соли оянда бунёдҳои мазкур барои тиҷорати миёна барилова 1 миллиард доллар ҷалб менамоянд. 
Якум, барои татбиқ сохтани лоиҳаҳои пешомаднок дар соҳаҳои муҳаррик мо Бунёди рушди саноатро созмон додем ва барои он дар давраи аввал 200 миллион доллар ҷудо кардем. 
Аз 1 сентябр аз бунёд барои бо маблағ таъмин сохтани лоиҳаҳои нав вомҳо дар асъори хориҷӣ бинобар миқдори 5 фоиз, дар асъори миллӣ ба миқдори 10 фоиз барои 10 сол ҷудо карда мешавад, ба корхонаҳои саноатӣ барои маблағҳои муомилотӣ ба муҳлати то 1 сол дар асъори хориҷӣ ба миқдори 4 фоиз, дар асъори миллӣ ба миқдори 10 фоиз вомҳо пешниҳод карда хоҳанд шуд. 
Дар ин маврид барои таҷҳизоте, ки кашонда мешаванд, аз ҷониби бунёд дар шакли вом пешпардохтҳои 15 фоиза низ дода мешаванд, як қисми хароҷот то 20 ҳазор доллар барои маркетинг, лоиҳасозӣ, ҷалби мутахассисони хориҷӣ чун иловапулӣ пардохта хоҳад шуд. 
Дуюм, низоми ипотекаи саноатӣ ба роҳ монда мешавад, майдонҳои истеҳсолӣ дар шакли тиҷорати тайёр сохта ва ба соҳибкорон дода хоҳанд шуд. Аз ҷумла, дар ҳар кадом вилоят на камтар аз 3 минтақаи нави саноатӣ сохта мешавад. 
Ғайр аз ин дар минтақаҳои саноатие, ки иншооти истесолӣ сохта хоҳанд шуд, ба хусусигардонии қитъаҳои замин баъд аз иҷрои ӯҳдадориҳои сармоявӣ иҷозат дода мешавад. 
Сеюм, тӯли солҳои охир ба шарофати татбиқ намудани барномҳои васеъмиқёси сармоявӣ дар мамлакати мо тақрибан 20 ҳазор корхонаи бо таҷҳизоти замонавӣ  муҷаҳҳаз сохта шуданд. Нисфи онҳо корхонаҳои зинаи миёна мебошанд. 
Барои вусъат додани фаъолияти онҳо ба ҷалби сармоягузорон ва брендҳои нав бояд кӯмак расонида шавад. Бинобар ҳамин ҳам, агар корхона бо бренд ва сармоягузорони хориҷӣ шартнома бандад, вай метавонад дар он бо сармояҳои то 20 фоиз сармояи навтаъсиси Бунёди саноат иштирок кунад.
Чаҳорум, Бунёди соҳибкорӣ ба соҳаи хидматрасонӣ – боз як муҳаррики иқтисодиёти мо ҷавоб медиҳад. 
Ба Бунёд бобати ворид шудан ба сифати иштирокдор дар корхонаи асосии тиҷорати хурд ваколат дода мешавад. Барои ин ба фонд дар соли равон барилова 25 миллион доллар, соли оянда бошад, боз 100 миллион доллар ҷудо карда хоҳад шуд. 
Баробари ин ба бунёд ҳамчунин васоятгарӣ бинобар вом дар асъори хориҷӣ барои тиҷорати миёна дода мешавад. Бунёд низоми «хидматрасонии ипотекӣ»-ро дар соҳаҳои сайёҳӣ, савдо ва тиҷорат ҷорӣ менамояд. 
Минбаъд ба соҳибкорон лоиҳаҳои тайёри иншооте чун меҳмонхона, тарабхона, маҷмӯи савдо, истгоҳи автомобилӣ, истгоҳи сӯзишворӣ, кемпинг пешниҳод карда хоҳанд шуд. 
Ҳамчунин, бунёд ба соҳибкорон барои хариди қитъаи замин баҳри иншооти хидматрасонӣ, сохтмони биноҳо, иншоот ва маблағҳои муомилотӣ захираҳо ҷудо менамояд. Баробари ин барои ҷорӣ намудани технологияи «сабз» дар корхонаҳо аз шарикони хориҷии мо 100 миллион доллар ҷалб карда хоҳад шуд.
Ин ду низоми нав аз 1 октябр пурра ба роҳ монда мешаванд, соли оянда барои лоиҳаҳои нави тиҷорати миёна дар саноат 2 ҳазор, дар соҳаи хидматрасонӣ 10 ҳазор маблағ ҷудо карда мешавад. 
Агар мо ҳама ҳамҷиҳатона ва аз таҳти дил кор кунем, ба шарофати имкониятҳои нав метавонем дар ҳаҷми 1 миллиард доллар хидматҳои иловагиро ба роҳ монем, дар ҳаҷми 5 миллиард доллар маҳсулоти нав истеҳсол кунем, 350 ҳазор ҷойи нави корӣ фароҳам оварем. 

Самти сеюм – ворид шудан ба бозорҳои нав бо маҳсулоти хушсифат ва рақобатбардор

Дӯстони азиз!
Бешубҳа, эътиборе, ки солҳои охир ба ин масъала – 1,5 баробар зиёд кардани истеҳсолот нигаронида шудааст, суръати баланди афзоиши иқтисодиёти моро таъмин кард. 
Бояд дарк намуд, ки мо наметавонем афзоиши баланди иқтисодиро чун баъзе кишварҳо аз ҳисоби фурӯши захираҳои нефт ва газ таъмин созем. 
Нафт ва гази мо маҳсулоти дорои сифат ва арзиши баланд буда, бо ташаббуси соҳибкорони кордоне чун шумо истеҳсол мешаванд. 
Бинобар ҳамин ҳам маҳсулоти мо бояд босифат, харидоргир ва дар бозорҳои хориҷӣ рақобатбардор бошанд. Барои муваффақ шудан ба ин натиҷаҳо бояд истеҳсолот ба сатҳи куллан нав бардошта шавад ва қатъиян афзояд. 
Соли гузашта дар ҷараёни мулоқоти ошкоро мо барномаи «Ӯзбекистони Нав – кишвари дорои маҳсулоти рақобатбардор»-ро ба роҳ гузоштем. Дар доираи он 100 корхонаи содиротии пешқадам интихоб карда шуданд, ки барои онҳо режими махсус бинобар вомҳо, андоз ва гумрук ҷорӣ гардид. Дар натиҷа содироти корхонаҳои мазкур соли равон 1,5 баробар афзуд ва  ба 1,2 миллиард доллар расид. 
Умуман тӯли чаҳор соли охир ба шарофати дастгирӣ намудани содирот миқдори чунин корхонаҳо аз 4,5 то ба 7,2 ҳазор, номгӯйи маҳсулоте, ки ба хориҷа фурӯхта мешаванд, аз 1,5 то 3 ҳазор, ҷуғрофияашон бошад, аз 139 то 164 мамлакат афзуд, ҳаҷми фурӯши маҳсулоти тайёр дар бозорҳои хориҷӣ 2 баробар зиёд гардид, ҳамзамон саҳми фурӯши молҳо аз 50 то ба 65 фоиз афзоиш ёфт. Баробари ин бинобар вазъи арсаи байналхалқӣ, хароҷот барои логистика 3-4 баробар зиёд шуд. Бинобар ҳамин ҳам мо дастгирӣ кардани корхонаҳои содиротиро мунтазам давом медиҳем. Мо бояд минбаъд низ имконияти моливии онҳоро вусъат диҳем.
Ҳамзамон барои сарпурсохтани хароҷоти онҳо бинобар логистика барилова 100 миллион доллар ҷудо мекунем. Боз 25 миллион доллар барои сертификати маҳсулот ба хориҷа, ҷорӣ намудани меъёрҳои байналхалқӣ ва тайёр кардани мутахассисон дар ин соҳа ҷудо карда хоҳад шуд. 
Соли равон мо барномаи «Ӯзбекистони Нав – кишвари дорои маҳсулоти рақобатбардор»-ро идома медиҳем ва миқдори корхонаҳои барномаи мазкурро ба 500 адад мерасонем. Барои онҳо бинобар барнома имтиёзҳо нигоҳ дошта мешаванд. 
Боз як имконияти бузург барои вусъат додани содирот ба кишвари мо ҷалб намудани брендҳои бонуфузи хориҷӣ ба шумор меравад. Чунончӣ, 50 бренди машҳуртарини ҷаҳон, ки бозори солонаи онҳо аз 100 миллард доллар зиёд аст, аз ҳамкорӣ бо корхонаҳои мо бағоят манфиатдоранд. 
Мувофиқи супориши ман гурӯҳи корӣ бо брендҳои бузургтарини Испания, Олмон, Полша, Туркия гуфтушунидҳо баргузор кард. Онҳо тайёранд ба корхонаҳои маҳаллии мо дар ҳаҷми 3 миллиард доллар супориш диҳанд. Мо ҳеҷ гоҳ чунини имконият надоштем. Барои ин мо 3 масъалаи муҳимтаринеро, ки онҳо рағбат доранд, ҳаллу фасл менамоем. Якум, меъёрҳои байналхалқӣ, талаботи экологӣ ва сертификат ба истеҳсолотро ҷорӣ мекунем. Барои ин мутахассисони корхонаҳои маҳаллиро таълим медиҳем. 
Дуюм, барои коргарони корхонаҳои маҳаллӣ шароити мусоид фароҳам меоварем. 
Сеюм, барои кашондан ва фурӯхтани маҳсулоти брендҳои машҳур режими мусоиди гумрукӣ ҷорӣ мекунем. 
Ба корхонаҳое, ки брендҳои бузургро ҷалб менамоянд, дар ҳаҷми 500 миллион сӯм грант ҷудо карда мешавад. Имрӯз пешниҳод мекунам, ки ба Неъмат Фатҳиддинов – роҳбари  корхонаи «Фазмон текстил» дар Намангон, ки бренди «Дизел»-и Олмон ва ба Фан Ронгхуангу – сардори корхонаи «Сино интернейшнл» дар Андиҷон, ки бренди амрикоии «Найк»-ро ҷалб намудааст, аввалин чунин грант дода шавад. 
Фикр мекунам, соҳибкорони мо, ки мехоҳанд ба бозорҳои байналхалқӣ ворид шаванд, ин таклифро дастгирӣ мекунанд. 

Самти чаҳорум – зиёд кардани корхонаҳои сердаромад

Муҳтарам иштирокдорони ҷамъомад!
Дар вохӯрии имрӯза ман мехоҳам боз як ташабусро пеш гузорам. 
Бо ҷалби мушовирони байналхалқӣ дар соҳаҳои электротехника, истеҳсоли маводи сохтмон, саноати бофандагӣ, чарму пойафзор, заргарӣ, мебел, полимерӣ, кимиё ва хӯрокворӣ 140 лоиҳаи тайёр коркард шуданд. 
Имрӯз ба шумо ин лоиҳаҳои 140 корхонаи пешқадами саноатӣ пешниҳод гардиданд. Арзиши умумии онҳо 10 миллиард доллар буда, фароҳам овардани 60 ҳазор ҷойҳои корӣ, истеҳсоли маҳсулот дар ҳаҷми соле 5 миллиард доллар ва содироти мол дар ҳаҷми 2,5 миллиард доллар пешбинӣ шудааст. 
Ин 140 лоиҳа дар платформаи электронӣ ҷойгузин ва ба соҳибкорон дар шакли ошкорову шаффоф пешниҳод гардидаанд. Мо тайёрем худи ҳозир бо соҳибкороне, ки ин ҷо ҳузур доранду барои иштирок дар барнома рағбат зоҳир мекунанд, шартнома бандем. Барои онҳо дар ҳамин ҷо ва ҳоли ҳозир масъалаҳои ҷой, маблағ ва инфрасохтор ҳаллу фасл карда хоҳанд шуд. 
Ба корхонаҳое, ки ба барнома шарик мешаванд, аз ҷониби Бунёди рушди саноат бо миқдори фоизи кам ба муҳлати 10 сол вомҳо ҷудо мегарданд. 
Соли оянда дар ҷараёни мулоқоти ошкоро мо, ҳатман, якҷо лоиҳаҳои мазкурро ба роҳ мемонем. 

Самти панҷум – содда кардани маъмурияти андоз ва фароҳам овардани муҳити мусоиди бидуни бюрократия.

Дӯстони азиз!
Ҳар қадар, ки дар мамлакатамон соҳибкорон зиёд шаванд, ҳамон андоза даромадашон зиёд мешавад, ҳамон қадр давлати мо сарватманд мегардад. Мо ҳама аз чандин карат афзудани сафи соҳибкороне чун шумо ташаббускору ҷӯё ва фидоӣ баробар манфитатдорем.
Бинобар ҳамин ҳам бо роҳи зиёд кардани бори андоз барои соҳибкороне, балки дастгирӣ ва зиёд кардани даромад ба буҷа аз ҳисоби вусъат додани пойгоҳи андоз меравем. 
Бинобар пурсишҳои гузаронидашуда, 62 фоизи соҳибкорони мо ба ислоҳоти соҳаи андоз баҳои мусбат додаанд. Вале намояндагони тиҷорат аз низоми андоз, фаъолияти ходимони хидмати андоз чӣ қадар розианд?
Ба ман идораи мураккаби андоз, тамоми ҳодисаҳои дахолати аз ҳад зиёди он ба тиҷорат ва таъмагарӣ дар ин низом шинос аст. Минбаъд мо онро куллан ислоҳ мекунем, муносибати ходимони мақомоти андозро пурра тағйир медиҳем. Маъмурияти андоз низ соддатар карда хоҳад шуд.
Якум, низоми дарамали ба гурӯҳи хатар нисбат додани соҳибкорон пӯшида ба шумор рафта, андозсупорандагони бовиҷдон низ барои ҳар кадом шарикашон, ки замоне ба хатоӣ роҳ додааст, ҷавобгар мебошанд.
Дар пурсишҳо 70 фоизи андозсупорандагон барои арзиши иловагӣ аз хусуси истифодаи ғайриодилонаи коэффитсенти ҳисобу китоби андоз ҳангоми бозгардонии андоз, яъне низоми «tax-gap» норизоӣ изҳор доштаанд. Қисмати зиёди шикоят бинобар тамаъгарӣ дар низоми андоз маҳз бо «tax-gap» алоқаманд аст.
Аз 1 октябр ҳангоми бозгардонии андоз барои арзиши иловагӣ мо таҷрибаи истифодаи коэффитсенти ҳисобу китоби андоз, яъне «tax-gap»-ро бекор мекунем.
Ғайр аз ин Палатаи савдою саноат, бизнес-омбудсман якҷо бо намояндагони соҳа рейтинги ошкорои соҳибкоронро ҷорӣ менамоянд. Дар ин маврид аз оғози 1 январи соли оянда корхонаҳои дорои рейтинги олӣ аз тамоми хелҳои тафтишоти андоз озод карда мешаванд, ба онҳо дар тӯли як рӯз қисмати изофавии андоз барои арзиши иловагӣ баргардонда, таҷрибаи муваққатан боздоштани амали шаҳодати андозсупор барои арзиши иловагӣ бекор карда мешавад. 
Дуюм, назорати камералӣ набояд силоҳи андозгир бошад, балки ҷараёне бошад, ки хатои соҳибкорро нишон медиҳад ва барои исолоҳ кардани он кӯмак мерасонад. 
Пӯшида нест, ки ҳоли ҳозир назорати камералӣ куллан ба тафтиши андоз табдил ёфт, ки низ ба тамаъгарӣ роҳ мекушояд.
Минбаъд ҳангоми назорати камералӣ мо талаб кардани ҳуҷҷатро аз соҳибкор ё худ ба мақомоти андоз даъват намудани ӯро қатъиян манъ мекунем. 
Намояндагони мақомоти андоз ҷаҳонбинии худро тайғир дода, бояд имкониятҳои зиёдро дар маҳаллаҳо ба кор андозанд, танҳо ва танҳо барои соҳибкор шароит фароҳам оваранд. 
Ғайр аз ин шумо дар бораи созмон додани платформаи ошкоро ва шаффофи ба роҳ мондани низоми баҳогузории соҳибкорон ба сифати хидмати кормандони андоз чӣ мегӯед?
Сеюм, алҳол барои як ҳуқуқвайронкунии андоз нисбати соҳибкор ҳам чаримаи молиявӣ ва ҳам чун ба шахси ҷисмонӣ ҷаримаи маъмурӣ истифода бурда мешавад. 
Минбаъд чунин таҷриба бекор карда хоҳад шуд. 
Умуман ҷаримаҳое, ки нисбати соҳибкорон истифода мешаванд, на бояд сабаби боздоштани фаъолияти онҳо бошанд. Аз ин нуқтаи назар дар тӯли се моҳ тамоми санксияҳои молиявӣ таҷдиди назар ва маҳаки адолатнокии онҳо муайян карда мешаванд. 
Чаҳорум, мо тамоми талошҳои соҳибкоронро бо мақомоти андоз ба ихтиёри суди маъмурӣ медиҳем. Ғайр аз ин кулли маҳдудиятҳоро ҳангоми бевосита ба суд додани шикояти соҳибкорон бекор мекунем.
Муҳлати дохил кардани даъво нисбати соҳибкорон бинобар андоз аз 5 соли дарамал то 3 сол кӯтоҳ карда мешавад. Ғайр аз ин, ҳангоми баровардани қарори суд дар бораи ситондани қарздории андозӣ ё худ вомӣ ҳисобу китоби иловапулӣ ва фоиз бекор карда хоҳад шуд. 
Панҷум, ҳоло соҳибкорон дар доираи зиёда аз 140 ҳисобот вазифадоранд, ки ба 16 мақомоти давлатӣ тақрибан 8 ҳазор ҳуҷҷат пешкаш кунанд. Дар натиҷа 500 ҳазор соҳибкор соле барои тайёр кардани чунин ҳисоботи гуногун 300 миллиард сӯм харҷ мекунад. 
Вобаста ба ин аз 1 январи соли 2024 ҳисоботҳое, ки якдигарро такрор мекунанд, ё худ кӯҳна шудаанд, боздошта мешаванд, тамоми ҳисобот аз тариқи низоми ягонаи электронӣ пешниҳод шуда, шакли хаттии онҳо бекор карда мешавад.                 
Мехоҳам эътибори шуморо боз ба як масъала ҷалб намоям. 
Гузаштан ба низоми кластер дар муҳлати кӯтоҳ барои тағйироти куллӣ дар хоҷагии қишлоқ асос фароҳам овард. Аз ҷумла, тӯли шаш соли гузашта ҳосили аз 1 гектар пахта ба даст омада аз 26 то 34 сентнер афзуд. Бахусус, дар вилоятҳои Андиҷон, Бухоро, Намангон, Самарқанд, Қашқадарё, Хоразм ва Тошканд ҳосилнокӣ ба 40 фоиз расид. 
Коркарди нахи пахта 2,5 баробар зиёд гардида, ба 100 фоиз расонда шуд, истеҳсоли калоба 2,2 баробар, маҳсулоти тайёр 5 баробар афзуд.
Мо дар назди худ мақсади бузург гузоштаем, ки ин соли оянда дар соҳа 1,5 баробар зиёд намудани содирот ва нисбати 3,2 миллиард доллари соли 2022-юм ба 5 миллард доллар расондани содирот мебошад. 
Ҳоли ҳозир дар кластерҳои пахтаву бофандагӣ тақрибан 600 ҳазор нафар кор мекунанд ва даромади доимӣ мегиранд. 
Ман хабардорам, ки аз ҳосили пахтаи соли гузашта бинобар тафриқаи зиёди байни арзиши нах дар бозорҳои ҷаҳонӣ ва дохилӣ кластерҳои мо дар ҳаҷми 6 триллион сӯм зарар диданд. Бо дарназардошти вазъияти мазкур мо қарздории вомии кластерҳоро дар ҳаҷми 3 триллион сӯм ба соле дароз кардем. 
Мо минбаъд низ истифодаи чунин механизмҳои дастгирии молиявиро вусъат медиҳем. Барои мисол, ба муомилоти маблағи кластерҳо барои ним сол дар ҳаҷми 3 триллион сӯм вом ҷудо карда мешавад.
Ғайр аз ин хароҷоти нақлиёт барои кашондани нахи пахта ва нахи сунъӣ дар ҳаҷми 50 фоиз сарпур карда, маҳсулот, воситаҳои рангу бор ва кимиёӣ, фурнитура, низоми сардкунӣ ва аксессуарҳо барои се сол аз боҷи гумрукӣ озод карда мешаванд. 
Муҳтарам соҳибкорон!
Мехоҳам ба шумо муроҷиат кунам.
Бинобар ислоҳоти андоз, ки тӯли ҳафт соли охир татбиқ мешаванд, имтиёз ва сабукиҳое, ки барои соҳибкорон пешниҳод мегарданд, зиёда аз 120 триллион сӯм дар ихтиёри онҳо монд. 
Инак, имрӯз низ барои онҳо имконият ва сабукиҳои бағоят зиёд пешниҳод мегардад.
Тавре ки дар урфият мегӯянд, барои пахтачинӣ ду даст лозим аст. Алҳол дар мамлакати мо саҳми иқтисодиёти пӯшида дар ҳудуди 40 фоиз аст. 
Мо тайёрем барои намояндагони софвиҷдони тиҷорат, ки ҷойҳои корӣ фароҳам меоваранд, технологияи пешқадамро ҷорӣ мекунанд, маҳсулоти нав меофаранд, содиротро зиёд менамоянд, тамоми шароитро муҳайё кунем. Вале мо, бешубҳа, нисбати соҳибкорони ҳаннот, ки аз андоз сар тофта, ӯҳдадориҳои худро иҷро намекунанд, муборизаи қатъӣ мебарем. 
Бинобар ҳамин, агар тоҷирони мо дар сафҳои худ ба чунин соҳибкорони нопок роҳ надиҳанд, фикр мекунам, мо саҳми иқтисодиёти пӯшидаро чандин карат коҳиш дода метавонем.
Ҳамватанони азиз!
Дар даврони нави рушди кишварамон мо ҳар як сол бобати татбиқ сохтани барнома ва лоиҳаҳои бузург қадами нав мегардад. 
Нақша ва барномаҳои барои солҳои оянда андешидаамонро татбиқ кардан, албатта, осон нест. Мо инро бояд ошкоро бигӯем. Вале бо чунин соҳибкорони қатъӣ, ҷасур ва ташаббускор, ки дар санҷишҳои ҳаёт обутоб ёфтаанду корашон бо суханашон мувофиқат мекунад, мо, албатта, ба ниятҳои худ мерасем.