Суханронии Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев дар мулоқот бо соҳибкорони кишвар дар шакли муколамаи кушод

Суханронии Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев дар мулоқот бо соҳибкорони кишвар дар шакли муколамаи кушод
Муҳтарам соҳибкорон, иштирокдорони вохӯрӣ! 
Пеш аз ҳама, ман шодам, ки ҳамаи шумо, намояндагони доираҳои тиҷоратии кишварамонро хайрамақдам мегӯям. 
Мо тамоми асосҳоро дорем, бигӯем, ки шумо дар солҳои охир ба такягоҳ ва локомотиви иқтисодиёти Ӯзбекистон ва ислоҳоти густурда табдил ёфтаед. 
Дар шумо, соҳибкорон, корчаллонон – ҳамватанонамон, мо бунёдкорони Ӯзбекистони Навро мебинем. 
Вақте сухан дар бораи ин меравад, бояд гуфт, ки 90 дарсади ҷойҳои кории ҳамасола дар кишвар созмон додашуда ба бахши хусусӣ рост меояд. Далели он, ки ҳоло дар он беш аз 5 миллион нафар, асосан ҷавонон кор мекунанд, аз нақши афзояндаи он на танҳо дар иқтисод, балки дар ҳаёти иҷтимоии ҷумҳурӣ шаҳодат медиҳад. Инро ба назар гирифта, агар мо рушди минбаъдаи иқтисод ва соҳаи иҷтимоии худро таъмин кардан хоҳем, бояд барои рушди соҳибкорӣ тамоми шароитро фароҳам оварем. 
Дар тӯли 3-4 соли охир ба соҳибкорон имкониятҳои зиёди нав, аз ҷумла дар гирифтани қарз ва субсидия, иҷозатномадиҳӣ, дастрасӣ ба захираҳо, амволи ғайриманқул ва рушди фаъолияти содиротӣ фароҳам оварда шуданд. Санҷишҳои зиёдатӣ хотима ёфта, аксари маҳдудиятҳо ва монеаҳои қаблӣ барои дастрасӣ ба пули нақд, асъор ва ашёи хом бартараф карда шуданд. 
Аз ҳама муҳимаш, аҳолӣ ва ниҳодҳои давлатӣ муносибати худро ба тиҷорат тағйир доданд, нуфуз ва мақоми соҳибкорон дар ҷомеа меафзояд. Ин ба ташаккули синфи соҳибкорони ҳақиқӣ мусоидат намуд, ки ҷойи мустаҳкамро ишғол намуда, дар бозори дохилӣ ва хориҷӣ обрӯ ва бренди худро доранд. 
Масалан, чунин корхонаҳо ба мисли “Chust Textile” (бародарон Исматуллоевҳо), «Art Soft Holding» (бародарон Бобохоновҳо) дар вилояти Намангон, «Techno export» (Шерзод Қосимов) дар Тошканд, “New Way Industries” (Сардор Аббосханов) дар вилояти Тошканд, «Ohalik Oltin Bog’i Mevasi» дар вилояти Самарқанд фаъолияти худро аз сифр оғоз карда, айни замон ба маблағи 10-15 миллион доллар маҳсулот содир мекунанд. Ҷолиби диққат аст, ки ҳар яки онҳо ба ширкати бузург табдил ёфта, зиёда аз ҳазор ҷойи кори доимӣ таъсис доданд.
Бояд қайд кард, ки чунин корхонаҳои самаранок дар ҳар як минтақа зиёданд. Қайд кардан ҷоиз аст, ки корхонаи «Dinar tekstil» (Хадиятилло Тиллабоев) дар Андиҷон, «Bunyodkor» (Ғолиб Эрқулов) дар Қашқадарё, «Sirdaryo mega lyuks» (Муҳиддин Норматов) дар Сирдарё, «Fergana global textile» (Муминҷон Раззоқов) дар Фарғона, «Xorazm tex» (Алишер Собиров) дар Хоразм, «Sangzor-tekstil» (Отабек Хуҷаметов) дар Ҷиззах, «Parvoz xumo ravnaq trans» (Шермухаммад Очилов) дар Бухоро, «Indenim klaster» (Шерзод Шоймардонов) дар Сурхондарё, «Baht-Textile»  (Баҳриддин Муминов) дар Навоӣ ва дигарон дар як муддати кӯтоҳ ба афзоиши ҳаҷми истеҳсолот, содирот ва шумораи ҷойҳои корӣ ба 10-15 маротиба расид. 
Чунин соҳибкорони муваффақ ба мисли Камол Абдуллоев, Кутлимурат Панаев, Муртазо Раҳматов, Улуғбек Сотиболдиев, Улуғбек Тухтабоев, Мурод Ёқубов, Зафар Ҳошимов, Шавкат Ҷамолов, Мурод Назаров, бародарон Мамасаидовҳо, Фаррух Фузаилов,  Бахтиёр Азизхӯҷаев, Фарҳод Мамаҷонов, Бекзод Маматқулов, Бахтиёр Умаров дар саросари кишвар тиҷораташонро густариш медиҳанд.
Муҳтарам иштироккунандагони мулоқот! 
Ман хеле шодам, ки имрӯз дар ин толор ва студияҳои маҳаллӣ садҳо соҳибкорони ҷавон ва занонро мебинам. 
Дар давоми 2 соли охир мо танҳо барои рушди соҳибкории занон ва ҷавонон 500 миллион доллар ҷудо кардем. Барои ин ки онҳо тиҷорати худро оғоз кунанд, аз ҷумла касбҳои зарурӣ ва малакаҳои соҳибкориро амиқ аз худ кунанд, тамоми шароит фароҳам оварда шудааст.
Садҳо ҳамватанони мо, аз ҷумла Анна Добрих аз Намангон, Наргиза Аминова аз Марғилон, Шаҳло Юлдошева аз вилояти Хоразм, Мунира Кариева ва Мадина Аюпова аз Тошканд, Наргиза Бекмуратова аз вилояти Тошканд, Муҳаббат Қаюмова аз вилояти Сурхондарё дар кишвар шӯҳрат пайдо карданд. 
Дар давоми 5 соли охир шумораи соҳибкорони ҷавон дар Ӯзбекистон 5 маротиба афзоиш ёфта – имрӯз беш аз 500 ҳазор нафар ҳастанд.
Вусъати минбаъдаи иштироки занон ва ҷавонон дар фаъолияти соҳибкорӣ, дастгирии ҳамаҷонибаи онҳо минбаъд низ аз афзалиятҳои сиёсати иқтисодии мо хоҳанд буд. 
Дӯстони азиз! 
Барои мо, соҳибкорон, ки ҳамеша дар ҷустуҷӯ ҳастанд, барои чизи нав саъй мекунанд, ҳама чизро ба кор мебахшанд, — ин ватандӯстони воқеӣ, фидокор, ба Ватани худ содиқ ҳастанд ва мо онҳоро хеле қадр мекунем.
Ман мехоҳам ба соҳибкорон барои кӯмак ба мардуми мо дар давраи мушкилот ва озмоишҳои пандемия расонидашуда миннатдории худро баён кунам – онҳо на танҳо тиҷорати худро нигоҳ доштанд, балки ташкили ҷойҳои кориро идома доданд, ниёзмандонро дастгирӣ мекунанд, истеҳсолот ва содиротро афзоиш медиҳанд. 
Ҳамчун миннатдории амиқ бори аввал ман аз номи Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон ба унвони 100 нафар чунин соҳибкорони фаъол ва фидокор сипоснома имзо кардам. 
Панҷоҳ нафари онҳо дар ин толор ва панҷоҳ нафарашон дар студияҳои минтақавӣ ҳузур доранд. 
Бо истифода аз фурсат, ман бори дигар ба ин соҳибкорони саховатманд, нерӯманд, дӯстдори самимонаи кишвар ва мардуми худ миннатдории самимии худро баён мекунам ва умедворам, ки шумораи чунин одамони олиҷаноб дар кишвари мо ҳар рӯз афзоиш меёбад. 
Ҳамватанони азиз! 
Бори аввал мо тасмим гирифтем бо шумо дар шакли муколамаи ошкоро мулоқот карда, мушкилоти соҳаи тиҷоратро муфассал баррасӣ кунем.
Тавре ки шумо медонед, дар ҷараёни татбиқи чораҳое, ки ба паст кардани сатҳи камбизоатӣ тавассути кор дар қисмати маҳаллаҳо нигаронида шудаанд, мо ҳадафҳои муҳимро барои муайян кардани нуқтаҳои афзоиш дар маҳалҳо, коҳиши бекорӣ ва афзоиши даромади аҳолӣ муайян кардем. Дар ин раванд ниҳодҳои давлатӣ ва ҳамаи ташкилотҳои хидматрасон бояд ҳамарӯза бо соҳибкорон дар тамос бошанд ва ба онҳо ёрии амалӣ расонанд. 
Дар рафти омодагӣ ба муколамаи имрӯза, бинобар омадани саволҳо ва пешниҳодҳои зиёд, мо маҷбур шудем, ки мӯҳлати қабули дархостҳоро то 10 рӯз – аз 1 то 10 август дароз кунем. Аз соҳибкорон беш аз 15 ҳазор суолҳо, пешниҳод ва ташаббусҳо расиданд, то айни ҳол аз рӯи аксарияти онҳо дар маҳалҳо қарорҳо қабул шудаанд. 
Хусусан дар вилоятҳои  Андиҷон, Намангон ва Сурхондарё  корҳои доимӣ ташкил карда шуданд, ки  дар натиҷаи онҳо дар тӯли муддати кӯтоҳ 90 фоизи масъалаҳои соҳибкоронамон ҳал карда шуданд, бешубҳа моро шод мегардонанд. 
Дар он ҷое, ки фазои мусоид фароҳам оварда шудааст, дар он ҷое ки роҳбарони минтақаҳо ва соҳаҳо талаботи Президентро дуруст мефаҳманд, усулҳои кор ва муносибат ба соҳибкорон низ тағйир ёфтааст. Ҳамзамон худи мардуми мо ба фаъолияти раҳбароне, ки бо ташвиши соҳибкорон зиндагӣ намекунанд, ба онҳо кӯмак намекунанд ва ба мушкилоти онҳо сарфаҳм намераванд, баҳо хоҳанд дод. Дар сафи мо барои онҳо ҷой нест, дар оянда низ чунин хоҳад буд. 
Мо ҳама бояд возеҳ дарк кунем, ки: муроҷиати соҳибкорон оинаи ҳолати ислоҳот аст. Аз ин нуқтаи назар, муҳим аст, ки ҳар як роҳбари вазорат ё идора, ҳокими вилоят, ноҳия ё шаҳр ин муроҷиатҳоро баҳои фаъолияти худ донад, хулосаҳои дуруст барорад ва кори худро дар ин самт ба куллӣ тағйир диҳад. 
Нисбати раҳбароне, ки ташаббус нишон дода наметавонанд, кӯшиш намекунанд, ғояҳои навро пешниҳод намекунанд, тағйир ёфтан намехоҳанд, чораҳои дахлдор татбиқ карда мешаванд.
Муҳтарам намояндагони тиҷорат!
Ман бо масъалаҳои дар муроҷиатҳои шумо бардошташуда бодиққат шинос шудам. Аз ин рӯ, ман аз ҳама мушкилоте, ки шуморо ба ташвиш меорад, пурра огоҳам.
То имрӯз мо муҳимтарин ин мушкилотро ба низом даровардем ва барои ҳалли онҳо барномаи чорабиниҳоро дар 7 самти калидӣ таҳия намудем, ки имрӯз мехоҳам бо шумо ба таври муфассал баррасӣ кунам.
Самти аввал. Чил фоизи дархостҳои шумо ба маблағгузории тиҷорат ва қарздиҳӣ марбутанд. Дар онҳо асосан ставкаҳои баланди фоизӣ оид ба қарзҳо таъкид меёбанд, ки аксари онҳо ба муддати кӯтоҳ ва бо шартҳои барои соҳибкорон ноқулай дода мешаванд.
Масалан, намояндагони корхонаи истеҳсоли маҳсулоти электротехникии «Sam Elektro Servis»-и ноҳияи Ургут хабар доданд, ки ба миқдори 2,5 миллиард сӯм ба муҳлати 3 сол вом гирифтаанд, аммо барои онҳо то ки даромад ба даст оранд камаш 5 сол лозим аст.
Дар ҳақиқат, бояд иқрор шуд, ки мӯҳлати аксари қарзҳо барои соҳибкорон аз се сол зиёд нест.
Илова бар ин, қарзҳо бо асъори хориҷӣ, ки аз ҷониби бонкҳо ба тақрибан 18 ҳазор соҳибкор бо 8-10 фоизи солона дода мешаванд, аз ҳисоби афзоиши мунтазами қурб боиси хароҷоти иловагӣ мешаванд. Аз рӯи ин масъала зиёда аз ҳазор дархост ворид карда шуд, ки ин нишон медиҳад, ки ин як масъалаи ҷиддӣ буда, ба рушди соҳибкорӣ монеъ мешавад. Дар робита ба ин, зарур аст, ки оид ба ташаккул додани заминаи захиравии дарозмуддати бонкҳои тиҷоратӣ ва ставкаҳои фоизии қобили қабул бинобар қарзҳо чораҳои таъхирнопазир андешида шаванд. 
Якум, барои афзоиши капитализатсияи бонкҳо имкониятҳои иловагӣ фароҳам оварда мешаванд. Барои ин, соли оянда бонкҳо аз Фонди таҷдид ва рушд бо шартҳои бозорӣ 600 миллион доллари иловагӣ мегиранд. Ин маблағҳо ҳам дар бонкҳои давлатӣ ва ҳам хусусӣ дар асоси озмун ҷойгир карда мешаванд.
Онҳоро бонкҳое мегиранд, ки нақшаи тиҷоратии беҳтарин, лоиҳаҳои дорои таъсири бештар ва шумораи ҷойҳои кориро пешниҳод мекунанд.
Дуюм, худи бонкҳо, ки барои дарёфти маблағҳои дар боло зикргардида даъво доранд, инчунин камаш 30 фоизи захираҳои иловагиро аз сарчашмаҳои бозорҳои молиявии берунӣ ва дохилӣ ҷалб хоҳанд кард. Аз ҷумла, бонкҳо соли оянда дар бозорҳои байналмилалии молиявӣ евробонкҳоро бо пули миллӣ ба маблағи умумии 5 триллион сӯм ҷойгир мекунанд.
Мо инчунин барои бонкҳои калони хориҷие, ки технологияҳои муосирро истифода мебаранд ва барои дар бозори Ӯзбекистон кор кардан омодаанд, имкониятҳои васеъ фароҳам хоҳем овард. Ин дар навбати худ барои соҳибкорони мо шароити мусоид фароҳам меорад ва дар натиҷа дар низоми бонкӣ муҳити солими рақобат ташаккул меёбад, ки барои мо хеле муҳим аст.
Ҳар як роҳбари бонк, ки дар ҷаласаи имрӯза ширкат меварзад, бояд ба худ чунин суолро: «Барои он ки ба қадри кофӣ ба талаботи замон ҷавобгӯ бошад ва дархости соҳибкоронро дар заминаи шиддат гирифтани рақобат қонеъ гардонад, ман чиро бояд тағйир диҳам?» дода, хулосаҳои ҷиддӣ бароранд.
Сеюм, низоме таъсис дода мешавад, ки дар он бонкҳо, новобаста аз асъори аз хориҷ ҷалбшуда, ба намояндагони тиҷорат бо асъори миллӣ – сӯм ва бо фоизҳои қобили қабул қарз медиҳанд.
Саволҳоро дар ин бора садҳо соҳибкорони мо, ки бо асъори хориҷӣ қарз гирифта, имрӯз дар ҳолати душвор қарор доранд, ба миён гузоштанд. Аз ин рӯ, дар назди Вазорати молия ширкати идоракунии хавфи асъор бо филиалҳо дар минтақаҳо ташкил карда мешавад. Ин ширкат барои додани қарз дар бозори дохилӣ танҳо бо пули миллӣ шароит фароҳам меорад, маблағҳои ҷалбкардаи бонкҳоро бо асъори хориҷӣ табдил медиҳад.
Ба ибораи дигар, боло рафтани қурби доллар ё евро минбаъд мушкилоти иловагӣ эҷод намекунад ва боиси хароҷоти зиёдатӣ барои соҳибкор нахоҳад шуд. Ширкат бо ҳама минтақаҳо ва соҳаҳо зич ҳамкорӣ хоҳад кард.
Чорум, минбаъд таҷрибаи маҳдуд кардани мӯҳлати қарзҳои ба бонкҳо аз ҳисоби маблағҳои имтиёзнок додашуда, ки ҳукумат аз муассисаҳои молиявии байналмилалӣ ҷалб мекунад, қатъ карда мешавад.
Муовини Сарвазири Ҷумҳурии Ӯзбекистон, вазири рушди иқтисод ва коҳиш додани камбизоатӣ Ҷ. Қӯчқоров, вазири молия Т. Ишметов, раиси Бонки марказӣ М. Нурмуратов барои ҳалли ин масъала шахсан ҷавобгар мебошанд. 
Панҷум, аз 1 октябри соли ҷорӣ вомҳои аз ҷониби қариб 6 ҳазор соҳибкор бо асъори хориҷӣ гирифташуда  ба маблағи то 1 миллион доллар – дар маҷмӯъ қариб 1 миллиард доллар бинобар ризоияти байни  соҳибкорон ва бонкҳои тиҷоратӣ ба пули миллӣ табдил дода мешаванд.
Ба туфайли чунин механизмҳо дар бонкҳои тиҷоратӣ ҳар сол ба ҳисоби миёна дар ҳаҷми 30-40 триллион сӯм захираҳои дарозмуддат ташаккул дода хоҳанд шуд. Ба туфайли ин, соҳибкорон метавонанд бо пули миллӣ қарзҳои дарозмуддат ва камаш 5 дарсад поён аз ставкаҳои ҷорӣ гиранд.
Ба фикрам, ки ин имкониятҳои нав ба рушди соҳибкорӣ дар кишвари мо такони ҷиддӣ мебахшад.
Муҳтарам соҳибкорон!
Албатта, ҳама мехоҳанд бо фоизи паст қарз гиранд. Аммо, агар мо фоизҳоро ба таври сунъӣ паст кунем, тавозун дар бозори пулу вом вайрон мешавад. Аз ин рӯ, дар бораи қарзҳои «арзон» барои рушди иқтисод сухан гуфта, набояд суботи макроиқтисодиро фаромӯш кард. Агар субот набошад, мо наметавонем ба ҳадафҳои рушди иқтисодӣ расем.
Мо пайваста корҳоро барои коҳиш додани инфлятсия, ки он ба фоизҳо бевосита таъсир мерасонад, идома медиҳем ва раванди қарздиҳии бонкиро ба роҳи пурраи бозор мегузорем.
Бо мақсади кор дар асоси принсипҳои муосири бозорӣ, бонкҳо дар минтақаҳо «фабрикаҳои лоиҳаҳо» ва марказҳои омӯзиши тиҷорат таъсис медиҳанд ва мутахассисони хориҷиро ҷалб мекунанд. Ин марказҳо ба соҳибкорон, хусусан ҷавонон, дар амалисозии ғояҳои худ, таҳияи нақшаҳои бизнес, ҷалби маблағ ва ҳамроҳӣ бо онҳо дар тамоми занҷири тиҷорат кӯмак хоҳанд кард.
Мо нақша дорем, ки дараҷаи инфлятсияро имсол то 10 фоиз ва дар ду соли оянда 5 фоиз коҳиш диҳем. Ин табиист, ки меъёрҳоро коҳиш медиҳад ва мӯҳлати қарзро ба сатҳи оптималӣ дароз мекунад.
Шашум, тақрибан 2000 муроҷиати воридшуда ба соҳибкории оилавӣ марбут аст, ки дар ислоҳоти мо ҷои махсусро ишғол мекунад. Минбаъд, онҳое, ки мехоҳанд тиҷорати оилавиро ба роҳ монанд, барои гирифтани қарз остонаи ҳокимиятҳо, бонкҳо ва дигар шӯъбаҳоро охурча нахоҳанд кард ва ё дар ҷустуҷӯи таъминкунандагони таҷҳизот сарашонро дард накунонанд.
Тамоми ин раванд – аз расмигардонии қарз то хариди ашёи хом ва фурӯши маҳсулоти тайёр – акнун ба таври электронӣ дар тартиби онлайн сурат мегирад. Платформаи мазкур, дар навбати худ, барои корхонаҳои расондадиҳанда камаш дар 10 триллион сӯм бозор фароҳам меорад. Яъне, таъминкунандагон метавонанд таҷҳизоти истеҳсолшуда, ашёи хом ва маҳсулоти тайёрро мустақиман фурӯшанд.
Роҳбарони комплекси иқтисодӣ, муовини Сарвазир Ҷ.Қӯчқоров, раиси Бонки марказӣ М.Нурмуратов, бонкҳои тиҷоратӣ бояд дар давоми се моҳ ин навовариҳоро ба соҳибкорон ва аҳолӣ дар  маҳалҳо муфассал шарҳ диҳанд ва истифодаи самараноки онҳоро ташкил кунанд. Ба ин муносибат таҷрибаи ташкили кори андиҷонӣ дар қисмати маҳаллаҳоро дар тамоми ҷумҳурӣ васеъ паҳн кардан лозим аст.
Ҳафтум, дар бисёр муроҷиатҳо соҳибкорон хоҳиш мекунанд, ки бо мақсади боз ҳам афзун намудани манбаъҳои маблағгузории соҳибкорӣ талабот ба кушодан ва фаъолияти ташкилотҳои қарзии ғайрибонкӣ коҳиш дода, нарм гардонда шаванд. Ин масъала, аз ҷумла, дар муроҷиати раҳбари корхонаи «Аlmaz Finans»-и Андиҷон Олимҷон Охунов ва раҳбари корхонаи «Diamond-N Trade Capital»-и Ҷиззах Шерзод Соатов ба миён гузошта шудааст.
Мо ин пешниҳодро истиқбол мекунем. Аз 1 октябри соли ҷорӣ талабот барои иҷозатномадиҳӣ ба ташкилотҳои маблағгузории хурд комилан бекор карда мешавад. Минбаъд, барои оғоз кардани фаъолияти худ, онҳо бояд танҳо ба феҳристи Бонки марказӣ ворид шаванд.
Ба ғайр аз ин, ба онҳо аз ин пас розигии Бонки марказӣ барои ташкили кассаҳо, кушодани филиалҳо дар минтақаҳо лозим намешавад. Инчунин оид ба микрокредитҳо (300 миллион сӯм) ва микролизинг (600 миллион сӯм) барои соҳибкорон маҳдудиятҳои мавҷуда аз байн бардошта мешаванд.
Ҳамзамон, ба ташкилотҳои маблағгузории хурд ҳуқуқи ҷалби маблағ аз дигар ташкилотҳо ва баровардани вомбаргҳо дода мешавад. Ин созмонҳо инчунин ҳақ доранд, ки пардохтҳоро дар баробари бонкҳо қабул кунанд.
Умуман, ба туфайли ин имкониятҳои нав, барои соҳибкорони мо дар бозори кредит захираҳои иловагӣ пайдо мешаванд – дар як сол 10 триллион сӯм.
Самти дувум такмили низоми андоз, ҳадди аксар  кам кардани бори андоз ба тиҷорат аст.
Тавре ки шумо медонед, дар се соли охир шумораи намудҳои андоз аз 16 ба 9 кам карда шуд.
Шояд бисёриҳо фаромӯш карда бошанд, ки то ба наздикӣ ба фондҳои нафақа, мактаб ва роҳ ба миқдори 3,2 дарсад пардохт карда мешуд, ки ин ба зиммаи соҳибкорон бори гарон мегузошт. Онҳо аз муомилот, новобаста аз фоидаи корхонаҳо нигоҳ дошта шуда, ҳаҷми онҳо ба 20-25 фоизи фоида расид.
Пас аз бекор кардани ин пардохтҳо фондҳои ғайрибуҷетии тақрибан 7 ҳазор корхона аз пардохти андоз озод карда шуданд, ки ҳар сол ба ҳисоби миёна 6 триллион сӯмро ташкил медод. Масалан, дар ихтиёри корхонаи «Андиҷонкабел» 11 миллиард сӯм ва корхонаи муштараки «Lactalis Agro» – 3 миллиард сӯм боқӣ хоҳад монд.
Ставкаҳои андози амвол, даромад ва андози иҷтимоӣ ду баробар кам карда шуданд.
Мисолҳои мушаххас меорам: бори андоз дар соҳаи нақлиёт 3 маротиба, дар саноати хӯрокворӣ — 2 маротиба, дар саноати нассоҷӣ ва электротехникӣ — 20 фоиз кам шудааст.
Ҳангоми пандемия, сарфи назар аз афзоиши якбораи хароҷоти давлатӣ, андози  арзиши иловагӣ аз 20 то 15 фоиз, андози иҷтимоӣ барои соҳаҳои аз ҳама осебдида аз 12 то 1 фоиз коҳиш ёфт ва андози амвол ва замин комилан қатъ карда шуд. Ин дар навбати худ ба соҳибкорон имкон дод, ки 2 триллион сӯми озодшударо ба рушди тиҷорат равона кунанд. Аммо, соҳибкорон саволҳои зиёди асосноки марбут ба ставкаҳои андоз ва маъмурияти андозро ба миён мегузоранд.
Якум, иштирокдорони 23 минтақаи махсуси иқтисодӣ аз он нигарон ҳастанд, ки оё имтиёзоти пешинаи онҳо пас аз он ки соли гузашта Кодекси нави андоз ҷорӣ гардид, нигаҳ дошта мешавад. Чунин муроҷиатҳо аз беш аз 70 корхонае, ки дар минтақаҳои махсуси иқтисодӣ фаъолият доранд, аз он ҷумла аз корхонаи муштараки «AWP» (Комил Мирзоев) дар вилояти Сирдарё ва «Steel Pipe Company» (Азизхон Ҳофизхонов) дар вилояти Тошканд расидааст.
Аз рӯйи ин масъала мехоҳам қатъан бигӯям: имтиёзҳое, ки ба соҳибкорон, ки дар минтақаҳои иқтисодӣ то моҳи феврали соли 2020 қабул гардидани Қонун «Дар бораи минтақаҳои махсуси иқтисодӣ» сабти ном гаштаанд, нигоҳ дошта мешаванд. Аз он ҷумла, чунин соҳибкорон аз андози мулк, замин ва об ба муддати то даҳ сол вобаста ба миқдори сармоя озод карда шуда буданд.
Акнун ин имтиёзҳо дар қисми озод намудан аз андоз барои фоида пурра карда шуда, дар ихтиёри корхонаҳо соле қариб 300 миллиард сум боқӣ мемонад. Масалан, агар корхонаи «Temur Med Farm» дар минтақаи озоди иқтисодии «Сирдарё» барои шаш моҳи аввал барои фоида ба миқдори 4 миллиард сӯм андоз пардохта бошад, дар нимсолаи дуюм ҳамин миқдор маблағ дар ихтиёри худаш мемонад.
Бо мақсади рақобати баробар дар бозори дохилии ашёи хом маҳсулоте, ки аз хориҷ барои истеҳсоли маҳсулоти содиротбоб муқаррар гаштааст, аз пардохти гумрук барои воридот озод карда мешавад. Масалан, корхонаи «Jizzax Toshtepa Textile» дар минтақаи озоди иқтисодии «Ҷиззах» тамоми маҳсулоти худро содир менамояд. Аз ҳисоби имтиёзоти мазкур ба ҳар яке як миллион доллар ашёи хом ва полуфабрикатҳое, ки корхона дохил менамояд, имтиёздоти гумрук ба миқдори 2,2 миллиард сум пешкаш мегардад.
Аммо хуб бояд донист: мо ислоҳоти зиёдро ҷорӣ менамоем, то ки занҷири ногусастании андозро барои нархи изофа ба вуҷуд орем. Ҳамин тариқ, тартиби бозгардондани андози барилова пардохтаи иштирокдорони минтақаи озоди иқтисодӣ барои нархи изофа дар муддати ҳафт рӯз ба амал татбиқ карда мешавад. Ҳамин тартиб имкон медиҳад, ки дар муддати кӯтоҳ ба соҳибкорон миқдори андоз барои арзиши илова ба ҳисоби миёна соле 350 миллиард сӯм баргардонда шуда, аз ҳисоби ин ҳаҷми маблағи гардишӣ афзуда мешавад.
Ғайр аз ин, зимни ба 120 рӯз дароз намудани муддати пардохти андоз барои арзиши илова ба амволи воридотӣ фоиз пардохта намешавад ва ҳамчунин таъмини гарав тақозо намегардад.
Дуюм, дар соҳаи сохтмон низ тағйироти зиёд ба вуҷуд меояд.
Аз бештар аз 50 истеҳсолгари масолеҳи сохтмон, мисли «Shah-Polan M» дар Тошканд, «Farg`ona Yasin Qurilish Mollari» дар Фарғона дар бораи паст кардани нархи аслии маҳсулот пешниҳодот расидааст. Масалан, дар сохтори нархи аслии симон андоз барои истифода аз захираҳо 14 фоиз, асфалт –10 фоиз, омехтаи регу шағал 7 фоизро ташкил менамояд.
Аз ин рӯ, ставкаи андоз барои истифода аз канданиҳои фоиданоки ғайрифилиз, мисли рег, шағал, оҳак, гаҷ, доломит ба ду баробар кам карда мешавад. Аз ҳисоби ин дар ихтиёри қариб 1,5 ҳазор корхона соле 500 миллиард сӯм боқӣ мемонад. Масалан, корхонаи муштараки «Huaxin Cement Jizzakh» метавонад барилова 27 миллиард сумро барои минбаъд васеъ намудани фаъолияти худ сафарбар намояд.
Сеюм, мо ба рушди соҳаи хидматрасонӣ эътибори алоҳида медиҳем. Ин яке аз он самтҳое мебошад, ки барои ба вуҷуд овардани ҷойҳои нави кор дар муддати кӯтоҳ имконият фароҳам меорад.
Пандемия идома дорад ва ҳамаи мо, албатта, мебинем, ки он дар соҳаи хидматрасонӣ чӣ гуна зарар овард. Хусусан, корхонаҳои хӯроквории умумӣ ва сайёҳӣ.
Бинобар ин аз корхонаҳои хӯроквории умумӣ ва сайёҳӣ беш аз 300 муроҷиат расид, ки дар бораи дароз кардани муддати имтиёзоти порсола хоҳиш кардаанд. Инро ба инобат гирифта, мо то охири сол 13 ҳазор корхонаи хӯроквории умумиро аз пардохти андози замин ва андози мулк озод менамоем. Дар натиҷа дар ихтиёри онҳо, барилова, 30 миллиард сӯм боқӣ мемонад. Ҳамзамон то охири соли ҷорӣ муддати пардохти қарздорон аз рӯи андозҳои дигар, ки дар маҷмӯъ 35 миллиард сӯмро ташкил менамоянд, дароз карда мешавад ва ҳамчунин муддати сарпур кардани кредит ба таъхир андохта мешавад. 
Ҳамзамон, фикр мекунам, ки шумо бо пешниҳоди озод намудани ширкатҳои сайёҳӣ ва меҳмонхонаҳо аз пардохтҳои сайёҳӣ ба муддати ду сол мувофиқ ҳастед. Ин имкон медиҳад, ки соле 2 ҳазор соҳибкор, ки даромади онҳо дар ин вазъияти мураккаби ҷорӣ коҳиш ёфтааст, 150 миллард сӯмро дар ихтиёри худ гузорад.
Чорум, имрӯз қариб 5 ҳазор воҳиди соҳибкорӣ аз рӯйи амалиёти савдои хориҷа қарзи дебиторӣ доранд.
Ба туфайли пандемия то охири сол ҷаримаандозии ин корхонаҳо ва ситондани ҷаримаҳои собиқ ба миқдори умумии шаш триллион сӯм боздошта мешавад.
Панҷум, дар бобати сода намудани мудирияти андоз, такмили вазифаҳои назоратии мақомоти андоз чорабиниҳои ҷиддӣ бояд андешида шавад. 
Аз 1 январи соли оянда мақомоти андоз аз тариқи барномаҳои электронии худ барои намояндагони соҳаи тиҷорат хидматрасониро дар бобати тартиб додани ҳисобот ба кор меандозад. 
Ҳоло ҳозир 228 ҳазор корхонаи хурд муҳосиби худро надорад. Дар натиҷа қариб 32 ҳазор соҳибкор барои  ҳисоботи нодурусти андоз ҷарима карда шуда буданд. 
Тартиби ҷазои молиявӣ барои сари вақт насупурдани ҳисобот пурра бекор карда мешавад.
Манро инчунин афзудани миқдор ва андозаи баъзе ҷаримаҳо, ки мақомоти андоз мегузоранд, нигарон кардааст. Ҳамин тариқ, агар соли гузашта аз рӯйи натиҷаи назорати камералӣ 336 корхона ба миқдори 51 миллиард сӯм ҷарима шуда бошад, дар шаш моҳи якуми соли ҷорӣ беш аз се ҳазор соҳибкор ба миқдори беш аз 900 миллиард сӯм ҷарима шуданд.
Бинобар ин ба муовини Сарвазир Ҷ. Қӯчқоров, вазири молия Т. Ишметов, раиси Кумитаи давлатии андоз Ш. Қудбиев, вазири адлия Р. Давлетов, Бизнес-омбудсман Д. Қосимов дар муддати як моҳ пешниҳод намудани бекор сохтани амалиёти гузоштани ҷазои молиявӣ бинобар натиҷаи назорати камералии мақомоти андоз супурда мешавад. 
Шашум, бинобар тартиби ҷорӣ соҳибкорон дар баробари ҳисоботи андоз барои нархи изофа водор мегарданд, ки ба мақомоти андоз алоҳида муроҷиат намоянд, то ки фарқашро оид ба андози нархи изофа баргардонад. Ин бевосита ба фаъолияти 14 ҳазор соҳибкор иртибот дошта, онҳоро водор месозад, ки вақт ва неруи худро зоеъ намоянд.
Ба вазири молия Т. Ишметов, раиси Кумитаи давлатии андоз Ш. Қудбиев супурда мешавд, то ки ин масъаларо мухтасар омӯхта аз соли оянда амалиёти бозгардондани андози арзиши иловаро бидуни тақозо намудани ҳуҷҷатҳои иловагӣ ба амал татбиқ намоянд.
Роҳбари корхонаи «SAG» Камол Абдуллоев ва боз беш аз 200 соҳибкори дигар хоҳиши имконоти баррасии ба ҳисоб гирифтани андозро барои арзиши илова, ки ба мақомоти андоз ва гумрук пардохтаанд, кардаанд.
Масалан, корхонаи «SAG», ки дар ихтиёри худ 700 миллион сӯми пешпардохтро дорад, маҷбур буд, ки бар илова 1,4 миллиард сӯм гумрук пардозад. Аз ин рӯ, эътиборан аз соли оянда пойгоҳи маълумотҳои электронии хидматҳои андоз ва гумрук байни ҳам барои ҳисобу китоби андози арзиши иловагӣ ба ҳам ҳамоҳанг карда мешаванд. Яъне пардохтҳои зиёдатӣ ба мақомоти андоз дар бобати андози арзиши илова ба ҳисоб гирифта мешавад ва зимни пардохти гумрук ба инобат гирифта мешавад. Аз ин имтиёз беш аз 10 ҳазор соҳибкор метавонад истифода намояд.
Самти сеюм. Яке аз мушкилоти калон барои соҳибкорон ҷудо намудани қитъаҳои замин мебошад, ки дар ин бобат беш аз чор ҳазор муроҷиат расидааст.
Соли ҷорӣ мо дар ин самт ислоҳоти зиёдро шурӯъ кардем. Дирӯз ман қонуни дахлдорро имзо кардам, ки онро палатаҳои Олий Маҷлис қабул карда буданд. Қабул гардидани ин ҳуҷҷат, бемуболиға, дар татбиқи ислоҳоти таърихӣ дар мамлакатамон қадами муҳим гардид. Роҳбарони соҳаҳо ва минтақаҳо, соҳибкорон, шаҳрвандон моҳияти онро дуруст бояд дарк намоянд.
Якум, пойгоҳи мустаҳками ҳуқуқӣ барои ба гардиши иқтисодӣ даровардани замин ба вуҷуд оварда шавад, то ки он ба объекти хариду фурӯш ва гарав табдил ёбад.
Дуюм, мо тамоми заминҳоро ба ду тоифа тақсим кардем: муқаррароти хоҷагии қишлоқ ва ғайри хоҷагии қишлоқ.
Заминҳои хоҷагии қишлоқ бойигарии беназири миллиамон мебошад, ки онҳо асоси бехатарии озуқавории мамлакат, қисми ҷудонопазири ҳаёти деҳотиёни одӣ мебошад. Аз ин боис заминҳои мазкур танҳо ба иҷора дар асоси озмуни кушод дода мешавад. Озмун аз рӯйи ҳар як қитъаи замин барои он барпо мегардад, то ки ба саволи поён ҷавоби адолатнок пайдо гардад: «Кӣ бештар шоистаи соҳиби ҳуқуқи истифода намудани замин аст?».
Ҳама – чӣ деҳқон, чӣ фермер, чӣ агрофирма, чӣ кластерҳо дар ин озмун дар шароити баробар иштирок хоҳанд кард.
Сеюм, заминҳои муқаррароти ғайри хоҷагии қишлоқ фақат аз тариқи ауксион фурӯхта мешавад. 
Дар якуним соли охир доир ба фурӯши кушод ва шаффофи замин аз тариқи ауксион мо таҷрибаи кофӣ ҷамъ намудем. Аммо таҳлил нишон медиҳад, ки дар аксари ҳолатҳо ба ауксион қитъаҳои замине гузошта мешавад, ки он ҳудудҳо дар минтақаҳои дурдаст ҷойгир буда, соҳиби инфрасохтор нестанд, аз ин рӯ, барои соҳибкорон муносиб нестанд. Аз касе пӯшида нест, ки заминҳои «нағз» бо роҳҳои гуногун дар асоси қарори ҳоким бевосита дода мешуд.
Аз ин пас қитъаҳои замин ба мулки хусусӣ фурӯхта шуда ва ё ба иҷора танҳо бинобар натиҷаи савдои кушод аз тариқи ауксион супурда мешавад.

Бисёриҳо воқеан саволи табиӣ мегузоранд: «Чӣ фарқ дорад, ки замин барои моликияти хусусӣ фурӯхта мешавад ё не?» Аз он замоне, ки дар мо замин чун моликияти хусусӣ бекор карда шудааст, 3-4 насл иваз шуд.
Мо дақиқ бояд бидонем: аз хусусӣ гардондани замин он кам ё зиёд намегардад, аммо арзиши бозории он пайдо мешавад. Одаме, ки соҳибзамин аст, мулкдори ҳақиқӣ, соҳиби сармоя мегардад. Майдонҳои замине, ки ҳоло дар онҳо ин корхонаҳо ба ҳуқуқи соҳиб, истифода ва ё иҷора ҷойгир шудаанд, ба моликияти хусусӣ табдил дода мешаванд. Яъне ин қитъаи заминро каси дигар харид карда наметавонад, фақат соҳиби он барои хусусигардонӣ ҳуқуқ дорад. Дар зимн қитъа аз ҷониби корхона бо шарти имтиёзнок вобаста аз намуди он ва ҷойгоҳаш хусусӣ гардонда мешавад.
Минбаъд соҳибкорон аз замин ба сифати нақди гаронбаҳо ва объекти гарав метавонанд истифода намоянд.
Фикр мекунам, ки ин навгониҳо барқарорсозандаи адолати таърихӣ мегарданд, ки онро соҳибкорон солҳои зиёд мунтазир буданд.
Панҷум, аз ин пас мо объектҳои моликияти давлатиро ба воситаи ауксион бо заминаш, чун маҷмӯи ягонаи мулке мефурӯшем, ки дар онҳо қарор доранд.
Соҳибкороне, ки иншоотро харид мекунанд, инчунин соҳиби замини атрофи он дар ҳуқуқи соҳиби мулк мегарданд.
Бар илова ба барномаи тасдиқгардида то охири сол ба савдои кушод боз 500 объекти давлатӣ гузошта мешавад.
Бо истифода аз фурсат аз соҳибкорони муҳтарам даъват менамоям, ки дар савдои онҳо фаъол иштирок намоянд.
Шашум, пеш аз ба ауксион гузоштани заминҳои қитъаҳои нав нақшаи дақиқи рушди минтақаро таҳия намудан зарур аст.
Вақте ки мо таҷрибаи бисёр давлатҳои рушдкардаро омӯхтем, дидем, ки дар ҳеч кадоми онҳо бидуни чунин нақша замин дода намешавад. Аввал минтақаи дақиқ интихоб гардида, «мастер-план» тартиб дода мешавад.
Дар он ҷойи манзил, мактаб, истеҳсолот дақиқ нишон дода шуда, нақшаи сохтмони инфрасохтор таҳия мегардад. Фақат пас аз он қитъаҳои замин барои ягон лоиҳаи амиқ ба фурӯш гузошта мешавад.
Ҳокимони вилоятҳо якҷоя бо идораҳои кадастр ва меъморӣ аз ин таҷриба истифода намуда, корро бояд ташкил намоянд, ҳудудро дақиқ муайян намоянд, нақшаро тасдиқ карда ва танҳо пас аз он қитъаи заминро ба ауксион гузоранд.
Ғайр аз ин, дар ҳар як вилоят фондҳои махсус таъсис меёбанд, ки маблағи аз фурӯши замин бадастомада пурра дар ихтиёри ноҳияҳо ва шаҳрҳо монда, барои сохтмон ва рушди инфрасохтори соҳибкорон равон карда мешаванд.
Ба муовини Сарвазир Ҷ. Қучқоров якҷоя бо ҳокимони вилоятҳо ва маҷмааҳои иқтисодӣ супурда мешавад, ки то 1 ноябри соли ҷорӣ на камтар аз ҳазор қитъаи замин дар ҳар як минтақа фурӯхта шавад. Ғайр аз ин дар ҳар як минтақа ба ауксион на камтар аз 200 қитъаи замин дар шафати шоҳроҳҳо барои лоиҳаҳои дақиқ гузошта мешаванд.
Самти чорум. Қариб се ҳазор соҳибкор масъалаи дастрасӣ ба инфрасохторро ба миён гузоштаанд, ки барои роҳандозии тиҷорат заруранд. 
Масалан, дар вилояти Сирдарё корхонаи «Gulistan Gold Yarn» (Шерзод Тошпӯлодов) муддати зиёд аст, ки ба шабакаи электрикӣ пайваст карда наметавонад, бо вуҷуди он ки ӯ тамоми таҷҳизоти истеҳсолии ногузирро дорад ва ҳамчунин соҳиби трансформаторе мебошад, ки худ харид кардааст. Корхона омодааст, ки 600 ҷойи кори доимӣ ба вуҷуд орад. Он фақат мӯҳтоҷ ба дастрасии шабакаи электрикӣ аст.
Чунин муроҷиатҳое, ки аз Ҷумҳурии Қароқалпоқистон, вилоятҳои Қашқадарё, Ҷиззах ва Фарғона мерасанд, зиёданд. Аз ин рӯ, якум, аз 1 январи соли оянда давлат роҳандозӣ кардани шабакаҳои электрӣ, таъмини газ, таъмини об ва инфрасохтори роҳро бо лоиҳаҳои арзишаш 200 миллиард сӯм пурра ба уҳдаи худ мегирад. Ҳанӯз ин имтиёзҳо фақат ба лоиҳаҳои сармоягузорони хориҷӣ ба миқдори беш аз 50 миллион доллар татбиқ мегардад.
Дуюм, ин ки дар ду соли наздик дар тамоми мамлакат бар илова 200 минтақаи саноатӣ ба вуҷуд оварда мешавад. Дар ҳар яки он роҳандозии фаъолияти на камтар аз 15 корхона ба нақша гирифта шудааст ва бо электроэнергия, гази табиӣ, об ва инфрасохтори роҳ таъмин намудани онҳоро низ пурра давлат ба уҳда мегирад. Ба ин мақсадҳо соли оянда аз буҷаи давлат 2 триллион сӯм ҷудо карда мешавад.
Муовинони Сарвазир Ҷ. Қучқоров, С. Умурзоқов якҷоя бо ҳокимони вилоятҳо то 1 ноябри соли ҷорӣ пешниҳодоти мушаххасро оид ба ҷойгирсозии минтақаҳои саноатӣ ва дар онҳо ба амал татбиқ намудани лоиҳаҳои амиқ омода намоянд.
Ин чораҳо барои ноҳияҳои алоҳидаи вилоятҳои Сурхондарё, Бухоро, Хоразм, Сирдарё, Қашқадарё, Самарқанд ва Тошканд имконоти зиёд фароҳам меорад, ки дар иқтисодиёти онҳо саҳми саноат кам аст.
Сеюм, имрӯз аксарияти соҳибкоронро гоҳ-гоҳ қатъ гардидани таъминоти электроэнергия дар ташвиш гузоштааст. 
Аз рӯи ин масъала барномаҳои алоҳида дар қисмати ҳар як ноҳия, шаҳр ва маҳалла тадқиқ мегардад. Ҳамин тариқ то 1 ноябри соли ҷорӣ кор бобати иваз намудани 4 ҳазор трансформатор, нав кардани 35 ҳазор подстансия ва 15 ҳазор километр хати нақли барқ ба анҷом расонда мешавад. Соли ҷорӣ барои иҷрои ин корҳо бори аввал 3 триллион сӯм ҷудо карда шуд. Дарвоқеъ, дар солҳои гузашта ҳатто даҳ фоизи чунин ҳаҷми кор иҷро нагаштааст.
Таҳлили қиёсӣ нишон медиҳад, ки дар панҷ соли охир теъдоди соҳибкороне, ки элетроэнергия истеъмол менамоянд, 25 фоиз афзудааст, ҳаҷми истеъмоли онҳо 30 фоиз афзуд. Бинобар ин бо мақсади ба таври назаррас афзудани тавлиди электроэнергия бори аввал дар таърихамон барои соҳаи мазкур сармояи бевоситаи хориҷӣ ва сектори хусусӣ ҷалб гардидаанд. Дар натиҷа то охири сол 8 неругоҳи барқии гармӣ ва офтобӣ бо иқтидори умумии 1800 МВт пурра аз ҳисоби сармояҳои хусусӣ ба кор медароянд.
Вазорати энергетика бояд дар солҳои оянда миқдори чунин лоиҳаҳоро афзуда, то соли 2023 иқтидорҳои иловагиро доир ба истеҳсоли электроэнергия дар ҳаҷми то 4400 МВт ба кор андозад.        
Чорум, мураккабии ҷараёнҳои васли шабакаҳои электрӣ, дарозии муддаташон ва зиёдии хароҷот сабаби эътирози ҳаққонии соҳибкорон мегардад. Мисолан, 75 дар сади истеъмолгарон сехҳои хурд, корхонаҳои савдо ва хӯрокхӯрии умумие мебошанд, ки неруи барқро то 20 киловатт истифода мебаранд. Вале талаб аз онҳо низ, мисле ки аз корхонаҳои бузург аст.
Мисол, барои ба шабакаи электр васл намудани дӯкони одии савдо талаб карда мешавад, ки он 4 зинаро пушти сар намояд, барилова бояд 7 миллион сӯм пардозад ва як моҳ интизорӣ кашад.
Аз оғози соли ҷорӣ  Вазорати энергетика доир ба ин масъала низоми нав ҷорӣ менамояд. Васлкунӣ ба шабакаи электрӣ пурра ба платформаи электронӣ гузаронда мешавад ва ҳамаи ҷараёнҳоро ба як зина мефуроранд. 
Муддати ба шабакаи электрӣ васл намудани соҳибкорон (барои то 20 киловатт нирӯ 10 рӯз, 50 киловатт нирӯ 20 рӯз) пешбинӣ шудааст.
Агар корхонаи таъминоти барқ корҳоро саривақт анҷом надиҳад, ба соҳибкорон компенсатсия мепардозад. Ин корҳо тавассути марказҳои хидмати давлатӣ ташкил дода  мешаванд ва таҳти назорати доимӣ қарор мегиранд.
Умуман, ба зиммаи Вазорати энергетика гузоштани масъулият ва ҷавобгарии бо захираҳои энергия таъмин кардани соҳибкоронро бо қонун мустаҳкам хоҳем кард.
Самти панҷум. Ислоҳоти шурӯънамуда дар бахши дастгирии корхонаҳои экспортёрӣ ва ба фаъолияти содиротӣ васеъ ҷалб кардани тиҷорати хурд қотеъона идома дода мешавад.
Якум, соли сипаригардида дар давраи пандемия, тартиби ба корхонаи бофандагӣ воридоти асъорро мунтазир нашуда, баргардондани қимати иловагии андоз, самараи худро дод.
Соли гузашта ба 482 корхона қариб 2 миллиард сӯм баргардонда шуд. Ин навигарӣ низ дар таърихи навамон бори аввал рӯй медиҳад. Аз 1 октябри соли ҷорӣ  тартиби мазкур нисбати шабакаҳои дигар экспортёрони боинтизоме, ки ҳалол кор мекунанд, татбиқ карда мешавад.
Дуюм, аз мушкилоти асосии корхонаҳое, ки бештар содирот мекунанд, норасоии маблағи  даргардишбуда мебошад.
Ин масъаларо дар беш аз 300 муроҷиати соҳибкорон низ метавон дид. Барои ҳамин ҳам соли сипаригардида Бунёди дастгирии содирот ташкил дода шуда, барои содирот механизми маблағгузории то 1 миллион доллар роҳандозӣ гардид. Аз ин низом 200 корхона пурсамар истифода намуданд, барилова маҳсулоти арзишашон 210 миллион доллар ба хориҷи кишвар содирот шуд. Мибаъд доираи  ин корҳо вусъат дода шуда, ба корхонаҳое, ки соле беш аз 20 миллион доллар содирот менамоянд, то 5 миллион доллар кредити имтиёзнок ҷудо карда мешавад.
Сеюм, вақте бисёр соҳибкорон ашёи хом ва асбобу анҷоми сертификатдорро аз кишварҳои дорои сифату назорати баланд (мисли Иттиҳоди Аврупо, ИМА, Ҷопон, Куриёи Ҷанубӣ) оварданд, аз мавҷудияти талаби  сертификатгирии иловагӣ, эътироз баён намуданд. Мисолан, барои гирифтани сертификати миллӣ ба ашёи хом ва асбобу анҷом бояд 2-3 миллион хароҷот карда шавад, муддати сертификатдиҳӣ бошад, 5-10 рӯз аст.
Аз ин рӯ, комиссияи таҳти робарии ҷонишини Сарвазир С. Умурзоқов бояд дар муддати як моҳ рӯйхати чунин давлатҳоро ташаккул дода, лоиҳаи қарорро доир ба бекор кардани амалиёти гирифтани сертификати миллӣ (иловагӣ) ба ашёи хом ва асбобу анҷоми онҳо ворид намояд. 
Чорум, хабар доред, ки ба мақсади афзудани рақобатпазирии маҳсулоти саноатии истеҳсолшаванда ва коҳиш додани арзиши аслии он  боҷҳои гумрукӣ 2 баробар паст карда шуданд.
Дар баробари ин, қайд карда шуд, ки ҳоло ставкаҳои боҷ барои ашёи хоме, ки аз ҷониби корхонаҳое, ба мисли «Milk Euro Food» (вилояти Тошканд), «SDR Group And» (Андиҷон), «Wooll Teks Inter» (вилояти Тошканд) барои содирот оварда мешаванд, нисбат ба маҳсулоти тайёр баланд аст. Яъне барои соҳибкор, нисбат ба коркарди баъзе маҳсулот, аз хориҷи кишвар овардани он арзонтар меафтад.
Биноан, Комиссияи ҳукуматӣ таҳти роҳбарии ҷонишини Сарвазир С. Умурзоқов дар тӯли як моҳ лоиҳаи қарорро доир ба паст кардани ставкаҳои боҷи содирот барои  маҳсулоти ашёи хом ва нимтайёр ворид намояд.
Самти шашум. Шумо муҳимияти рақобатпазир гардидан, ба бозорҳои нав баромадани маҳсулотамон, умуман, дар ба ҳам пайвастани робитаҳои савдою кооператсия зарурати нақлиёту логистикаро хуб мефаҳмед. Дар ин росто низоми рушди коридорҳои нақлиёт, содакунӣ ва рақамикунонии интиқол додани борҳо тавассути гумрук, қисман пардохтани хароҷоти нақлиётро ба роҳ мондем. Тавассути ин низом аз оғози сол то имрӯз ба туфайли ба беш аз 3 ҳазор экспортёр 200 миллиард сӯмина кӯмаки моддӣ расондан, маҳсулоти қариб 800 миллион доллар арзишдошта содирот карда шуд. То охири сол аз ҷониби корхонаҳои мазкур корҳоро бино ба расондани ҳаҷми содирот ба 2 миллиард доллар пайгирона идома хоҳем дод.
Барои ин, якум, аз ҳисоби додани имтиёзҳои гумрукӣ ба даровардани автомобилҳои боркашон хидматҳои боркашонӣ бо нақлиёт ду баробар арзон шуд, ҳаҷми бор бошад, 1,5 баробар афзуд. Ин аст, ки беш аз 40 нафар соҳибкор бино ба дароз кардани муддати имтиёзҳо пешниҳодоти худро ба миён гузоштаанд. Бо назардошти ин, бино ба боз 3 сол дароз кардани муддати имтиёзҳо қарори навро имзо кардам.
Дуюм, роҳбарони корхонаҳои «Polvontosh» (Сурхондарё), «Afrosiyob Parranda» (Самарқанд) изҳор доштаанд, ки байни тарифҳои роҳи оҳани дохилию берунӣ фарқ калон аст, яъне нархи боркашонии байналхалқӣ хеле зиёд мебошад.
Аз ин рӯ, Вазорати нақлиёт якҷо бо Вазорати молия ва Кумитаи мубориза алайҳи монополия дар тӯли ду моҳ тарифҳои роҳи оҳанро аз нав дида бароянд. Дар ин маврид ба соҳибкорон тарифҳои дарамалбуда барои ашёи хоме, ки дар худамон истеҳсол мешаванд, камаш бояд 25 фоиз арзон шавад.
Барилова, минбаъд Вазорати нақлиёт шурӯъ аз 1 январи соли оянда арзиши аслии ҳар як хидмат ва таркиби онро ба аҳли ҷомеаи васеъ эълон карда меистад.
Сеюм, соҳаи роҳи оҳан дар 5 соли оянда ба беш аз 7 ҳазор вагони боркашонӣ ниёз дорад. Ин мушкил на аз ҷониби давлат, балки мисле ки дар коркарди неруи барқ ва семент ба назар мерасад, танҳо бо роҳи ҷалб кардани сектори хусусӣ ҳал мегардад.
Биноан, соли оянда фаъолияти операторони логистикаи хусусие, ки контейнери худро доранд, роҳандозӣ мегардад ва тарифҳо ба ду ҷудо карда мешаванд. Дар ин маврид аз ҷониби давлат фақат инфрасохтори роҳи оҳан ва хидматҳои локомотивӣ ба тартиб андохта мешавад, хидмати вагонҳои боркаш бошад, дар асоси тамоюлҳои бозор роҳандозӣ мегардад. Ин аст, ки имтиёзҳое, ки бо соҳибкорон барои овардани вагонҳои роҳи оҳан дода мешавад, то 1 январи соли 2025 идома меёбад.
Самти ҳафтум. Сиёсати коҳиш додани дахолат ба фаъолияти соҳибкорон, содатар кардани тартибу таомулҳои соҳа ва дахлнопазирии мулки хусусиро қотеона идома медиҳем.
Қабл аз ҳама, имрӯз ҷараёни субсидиягирие, ки ба соҳибкорон пешбинӣ шудааст, бо мураккабии худ мемонад.
Ба мақсади дастгирии соҳибкорон аз ҷониби давлат беш аз 80 субсидия ҷорӣ карда шуд. Дар давраи сипаригардида ба онҳо 2,3 триллион сӯм ҷудо карда шуд. Вале дар беш аз 10 соҳа, мисли таълими томактабӣ, таълими халқ, энергетикаи муқобил, моҳипарварӣ, паррандапарварӣ, қарокӯлипарварӣ субсидияҳо кор фармуда нашуданд.
Масъалаи мазкур аз ҷониби роҳбари кӯдакистони хусусии «Yulduzchalar ziyosi»-и Фарғона Зиёда Қосимова низ ба миён гузошта шудааст. Сабаб ин аст, ки тартиби пардохти субсидияҳо мураккаб — рақамӣ кунонида шудааст. Соҳибкор барои гирифтани субсидия дар баробари пешниҳод намудани 5 ҳуҷҷат, бояд хулосаи 10 вазорату идораро гирад. Барои ин камаш як моҳ мегузарад.
Ба ҷуз ин, 60 фоизи чорводорон ҷараёни субсидиягириро мураккаб арзёбӣ мекунанд. Биноан, шурӯъ аз 1 январи соли оянда муроҷиатҳо доир ба ҷудо кардани субсидияҳо дар асоси тамоюлҳои «даричаи ягона» қабул карда мешаванд, теъдоди корхонаҳои давлатие, ки дар ин ҷараён иштирок менамоянд, 2-3 баробар коҳиш меёбад.
Дуюм, аз соҳибкорон беш аз 400 литсензия ва рухсатнома талаб карда мешуд. Дар тӯли соли сипаригардида 114-тоашонро бекор кардем. Барилова, 33 навъи фаъолият, ки аз онҳо литсензия ва рухсатнома талаб карда мешуд, ба тартиби огоҳкунӣ гузаштанд. Ҳоло 30 навъи литсензияю рухсатнома аз тариқи «онлайн» дода мешавад. 
Шурӯъ аз соли оянда ҳамаи асноде, ки барои оғоз намудани фаъолияти соҳибкорӣ дода мешавад, аз тариқи «онлайн» расмӣ кунонида мешавад. То охири соли равон теъдоди литсензия ва рухсатномаҳо камаш боз ба 30 фоиз коҳиш меёбад.
Сеюм, роҳбари корхонаи муштараки «Wang Da Group»-и вилояти Сирдарё Гӯзал Тоҷимирзоева ва беш аз 30 нафар соҳибкорони соҳаи металлургия изҳор доштаанд, ки барои аз печҳои индуксионӣ истифода бурдан рухсат дода шавад. Бо назардошти ин муроҷиатҳо, аз 1 ноябри соли равон ҳамаи маҳдудкуниҳо бобати истифодаи печҳои замонавии индуксионие, ки ба талаботи техникӣ ҷавобгӯянд, бекор карда мешавад. Дар ин маврид ба масъалаҳое, мисли  таъмини  сифати маҳсулот, ҷавобгӯ будани он ба стандарти ягона ва талабҳои бехатарии истеҳсолот эътибори алоҳида дода мешавад.
Чорум, дар тадбирҳое, ки бобати ҷорӣ кардани назорат, мониторинг ва тафтиши фаъолияти соҳибкорон гузаронда мешаванд, риоя ба мизони адолдат ва таъмини волоияти қонун шарт аст. Барои ин ба Палатаи савдою саноат, дар баробари гирифтани ризоияти соҳибкор, ваколати иштирок дар ҳамаи санҷишҳо ва ҷорӣ кардани назорати муассири ҷамоатӣ дода мешавад.
Панҷум, имрӯз ҳокимиятҳои маҳаллӣ, бино ба вайрон кардани иншооту биноҳо, аз соҳибкорон 123 миллиард сӯм қарздоранд.
Ҳамаи ҳокимони вилоятҳоро огоҳ месозам: бояд ҳамин сол то 1 сентябр ҳамаи ҳисобу китобҳо бо соҳибкорон ҷамъбаст карда шаванд, як сӯм ҳам қарздорӣ намонад.
Муҳтарам иштирокдорони чорабинӣ!
Дар асоси мушкилоту пешниҳодоти шумо ба миён гузошта, бино ба ташаббус ва таклифоти дар боло қайдгардида қарорҳои дахлдор қабул карда мешаванд.
Имрӯз ман ба муҳокима кардани фикру мулоҳиза, савол ва пешниҳодоти шумо доир ба масъалаҳои мавриди назар омодаам. 
Соҳибкор ва корчаллонҳои азиз!
Мо ба наздикӣ бино ба боз ҳам баланд бардоштани иқтисодиёти мамлакатамон дар назди худ вазифаҳои бузургро мегузорем. Барои иҷрои онҳо, дар баробари халқи сермиллатамон, бешубҳа, ба соҳибкорони мард ва баландҳимматамон такя менамоем.
Албатта, дар ҷараёни таърихие, мисли бунёди Ӯзбекистони нав, агар гӯям, ки масъулият ва нисбат ба ислоҳот ҳисси дахлдории шумо, соҳибкорони муҳтарам низ рӯз аз рӯз зиёд хоҳад шуд, муболиға нахоҳам кард.
Дар ин бобат мехоҳам масъалаҳои зеринро алоҳида таъкид намоям. 
Якум, мо дар давраи шиддати рақобат,баробари ҳарҷониба  фароҳам овардани шароит ба тиҷорати хурд ҷонибдори онем, ки тиҷорати миёна ва калон боз ҳам равнақ ёбад.
Бо ин гуна мақсад бобати дониш ва малакаҳои худро баланд бардоштани соҳибкорон дар идоракунии тиҷоратӣ, васеъ ҷорӣ сохтани технологияҳои инноватсионию пешқадам баҳри омодасозии тамоми имкониятҳо омодаем.
Дувум, ҷалб сохтани технологияҳои замонавӣ дар истеҳсолот, ба амал баровардани лоиҳаҳои нави сармоявӣ, зиёд кардани навъи маҳсулот ва беҳсозии сифати онҳо, аз қувваҳои мавҷуда боз ҳам самаранок истифода бурданамон зарур.
Хусусан, чун дар саноати мис ва газу кимё, оиди рушди сохтори кластерию кооператсия дар нуқтаҳои озуқаворӣ, меваю сабзавот, моҳипарварӣ, чорводории соҳаи кишоварзӣ имкониятҳои калон ва захираҳоямонро ба кор андохтанамон лозим. 
Сеюм, оиди тамоми самтҳои истеҳсолот фаъолиятро пурзӯр сохтан, барои ин тавассути афзунсозии маҳсулоте, ки ҷои импортро гирифта ва экспортбоб аст, ҳаҷми содиротро зиёд кардан, ҷуғрофияи онро васеъ намуданамон лозим.
Чаҳорум, афзунсозии навъҳои хидмати замонавӣ, дар “IТ”, тандурустӣ, таълим ва самтҳои дигар, аз ҷумла,  дар асоси хидматҳои аутсорсингӣ ташкил намудани хидматҳои давлатӣ иштирокдори фаъол ва пешбар будани сектори хусусӣ шарт.
Панҷум, намояндагони тиҷоратӣ низ барои донишҳои замонавӣ гирифтани кадрҳояшон бояд тамоми имкониятҳоро сафарбар намоянд.
Талаб карда мешавад , ки самтҳои таълимӣ оиди соҳибкорӣ ва идоракунии тиҷоратӣ дар муассисаҳои таълими олӣ, барномаҳои таълимӣ ва методологияҳо дар асоси корбариҳои замонавии бо амалиёт ҳамоҳанг амиқан аз нав дида баромада шаванд.
Соҳибкорони шинохта ва таҷрибанокамон дар мактаб, марказҳои касбӣ ва муассисаҳои таълими олӣ мотиватсия ва дарсҳои маҳоратро гирифта баранд, мактаб, маркази таълимӣ ва базаҳои худро ташкил намоянд, ба мақсад мувофиқ мешавад. Масалан, бародарон Ҳасан ва Ҳусан Мамасаидовҳо дар ин бора ба таҷрибаи эҷобӣ моликанд. Барои ин аз ҷониби давлат, албатта, субсидия ва дигар сабукиҳо дода мешавад. Дар ҳамин ҳолат тавре дар байни санъаткорон, олимон ва  варзишгарон мавҷуд, дар байни соҳибкорон низ сулолаҳои нав ташаккул меёбанд.
Ман дар Ӯзбекистони нав ба пайдо шудани ҳамин хел бисёр сулолаҳои соҳибкорон, албатта, бовар мекунам ва барои ҳарҷиҳата дастгирӣ сохтани онҳо омодаам.
Шашум, васеъ гардондани сафи соҳибкорони ҳалол, андозсупорони интизомнок вазифаи рӯзмарра буда, ин роҳи аз ҳама мақбули мубориза алайҳи иқтисодиёти хуфиёна аст.  
Аз соли равон сар карда, дар бораи намояндагони тиҷорат, ки дар ташкил кардани ҷойҳои нави корӣ, дар вақташ супурдани андоз, дар содирот, дар омодасозии мутахассисони пешбар барои ҳамаамон намудаанд, чопи китоби  “Соҳибкорони пешқадами сол”  ба роҳ гузошта мешавад. Барои муносиб сарфароз гардондан ва рағбатноксозии онҳо мукофотҳои алоҳидаи давлатӣ низ таъсис менамоем. Баъд аз ин соҳибкорон низ соҳиби орден ва медалҳо мешаванд.
Ҳамватанони азиз, намояндагони ҳамҷамъияти тиҷоратӣ!
Фикр мекунам, мулоқоти кушоди имрӯзаамон барои ҳама фоида мебахшад.
Оиди самаранок ҳал кардани чи қадар масъалаю муаммоҳо бо ҳамроҳии шумо роҳҳои амалии натиҷаҳоро ёфтем. Аз ҳама муҳимаш, боварӣ ва ҳурмати байниякдигариамон мустаҳкам шуд. Аз масъалаҳои долузарб, таклифҳои аниқ баҳри ҳалли онҳо, ки шумо пешниҳод сохтед, пайдост дониш ва савияи соҳибкоронамон боло рафтааст, ҷаҳонбиниашон васеъ, услуби кор, нигоҳи инноватсиониашон тамомон дигаргун шудааст.
Ман аз ин хеле мамнун гаштам.
Бо назардошти таҷрибаи ҳозираамон ин гуна вохӯриҳоро ҳар сол ташкил намоем, инро ба анъанаи нек табдил диҳем, ба шумо маъқул аст?
Ба ҳамин муносибат санаи имрӯза, яъне 20 августро дар мамлакатамон “Рӯзи соҳибкорон” гуфта эълон намоем, онро ҳар сол васеъ таҷлил созем, ба ин ташаббус чӣ мегӯед?
Барои ин таклифро дастгирӣ карданатон ба шумо раҳмати калон!
Баъд аз ин ҳар сол айнан ҳамин рӯз мулоқоти кушоди Президент бо намояндагони доираҳои тиҷоратию корчаллонӣ доир мегардад. Натиҷаҳои кори яксолаамон сарҳисоб гардида, пешқадамтарин вакилони тиҷоратӣ дар ҳамон рӯз бо мукофотҳои давлатӣ сарфароз гардонда мешаванд.
Соҳибкорони муҳтарам!
Боварам комил, анъанаи хуби имрӯз саркардаамон дар соҳаи соҳибкорӣ ба сохтори самараноке табдил меёбад, ки дар давоми сол кор мекунад. Ба он Қабулхонаҳои халқӣ ва қабулхонаҳои Сарвазир, Палатаи савдою саноат, Омбудсмани тиҷоратӣ ва дар ҷойҳо ҳокимон масъул мешаванд. Баробари ҳамин, Агентии рушди стратегӣ, ки нав ташкил ёфтааст, муаммоҳоеро, ки ба соҳибкорон ва сармоягузорон  душворӣ меоранд, якҷо бо идораҳое, ки зикр шуданд, ба риштаи сохтори умумӣ кашида, барои ҳалли онҳо таклифҳои аниқ кор карда мебарорад, ба Ҳукумат ва Президент ворид месозад.
Ҷонишинони Сарвазир, роҳбарони вазорат ва идораҳо, ҳокимон ҳар ҳафта ба ҳудудҳое, ки масъуланд, баромада, дар асоси графикҳое, ки пештар эълон гардидаанд, бо соҳибкорон рӯ ба рӯ вохӯрда, баҳри ҳалли муаммову масъалаҳояшон кӯмак мерасонанд.
Такроран мегӯям, мо соҳибкоронеро, ки чашми корро медонанд, ба одамон барои меҳнат кардан ва даромад ёфтан шароит меофаранд, ватанпарвару фидоиянд, ҳамеша болои сар мебардорем.
Талаби Президент ва маънои асли ислоҳоти оғозкардаамон низ айнан аз ҳамин иборат аст.
Ҳамаамон дар асоси ҳамин талаб кор кунем, меҳнат намоем, албатта, дар мамлакатамон рушди соҳибкорӣ куллан ба давраи нав мебарояд.
Ман ба ин бовар мекунам ва ҳамаатонро ба муттаҳид шудан дар ҳамин роҳ ва ҳамҷиҳатӣ даъват менамоям.
Ҳамдиёрони азиз!
Аз фурсат истифода бурда, ба иди фирӯзи 30-солагии истиқлолияти Ватанамон шуморо аз самими қалб муборакбод сохта, ба ҳамаатон солимӣ ва бахти оилавӣ металабам.
Ба корҳои нек ва хайрхоҳонаатон дар роҳи равнақи кишвар ва фаровонии халқамон ба шумо омад ва зафар ҳамеша ёр бод!
Ба ҳамаатон раҳмати калон!